Η ΜΑΧΗ
Μετά από ένα εικοσάλεπτο το νότιο άκρο πέφτει. Τότε ο επικεφαλής του νότιου αντάρτικου τμήματος Μυριδάκης ρίχνει με το ειδικό πιστόλι της άσπρη φωτοβολίδα. Ο επικεφαλής του Βορείου τμήματος Παπαχρήστου είχε και αυτός πιστόλι με άσπρη φωτοβολίδα, ενώ ο Μυριδάκης είχε και μια κόκκινη που θα την έριχνε μόλις γινόταν η εκκαθάριση και των δύο τμημάτων και ήταν το σήμα για να ξεκινήσουν οι Βρετανοί σαμποτέρ. Τέλος ο Ζέρβας είχε πιστόλι με τρεις πράσινες φωτοβολίδες που θα τις έριχνε με το τέλος της επιχείρησης.
Όπως είναι γνωστό υπήρξε εμπλοκή στο βόρειο τμήμα. Η δύναμη αυτή αποδείχτηκε ανεπαρκής γιατί στο σημείο εκείνο οι Ιταλοί διέθεταν χτιστό πολυβολείο ("πολεμίστρα" κατά τον Woodhouse) που δεν είχε εντοπιστεί κατά τις αναγνωρίσεις που είχαν γίνει πριν την επιχείρηση. Όπως διαπίστωσε ο ίδιος ο Μάγιερς οι Ιταλοί είχαν περισσότερα και βαρύτερα όπλα, επιπλέον η σθεναρή αντίστασή τους ίσως να οφειλόταν στο ότι δεν είχαν δυνατότητα διαφυγής από τη θέση εκείνη. Μόλις ειδοποιήθηκε ο Ζέρβας, διέταξε την επέμβαση 6 ανδρών από την προσωπική του φρουρά με επικεφαλής τους Αλέξανδρο Ζέρβα (αδελφός του) και Πυρομάγλου. Στη συνέχεια προστέθηκε και ο Παντελής Κωτσάκης. Αυτός δε στις σελίδες 74-75 του προσωπικού του ημερολογίου γράφει :
Όπως είναι γνωστό υπήρξε εμπλοκή στο βόρειο τμήμα. Η δύναμη αυτή αποδείχτηκε ανεπαρκής γιατί στο σημείο εκείνο οι Ιταλοί διέθεταν χτιστό πολυβολείο ("πολεμίστρα" κατά τον Woodhouse) που δεν είχε εντοπιστεί κατά τις αναγνωρίσεις που είχαν γίνει πριν την επιχείρηση. Όπως διαπίστωσε ο ίδιος ο Μάγιερς οι Ιταλοί είχαν περισσότερα και βαρύτερα όπλα, επιπλέον η σθεναρή αντίστασή τους ίσως να οφειλόταν στο ότι δεν είχαν δυνατότητα διαφυγής από τη θέση εκείνη. Μόλις ειδοποιήθηκε ο Ζέρβας, διέταξε την επέμβαση 6 ανδρών από την προσωπική του φρουρά με επικεφαλής τους Αλέξανδρο Ζέρβα (αδελφός του) και Πυρομάγλου. Στη συνέχεια προστέθηκε και ο Παντελής Κωτσάκης. Αυτός δε στις σελίδες 74-75 του προσωπικού του ημερολογίου γράφει :
"Σε λίγα λεπτά στο συρματόπλεγμα... Λαβών την πρωτοβουλία κάνω εξόρμηση υποστηριζόμενος από το οπλοπολυβόλο του Ν. Φώτου. Φθάνω στο Ιταλικό Φυλάκιο. Τότε ηκολούθησαν οι Πετροπουλάκης και Παπαχρήστου, οι Γεώργιος Αρβανίτης, Νικόλαος Γρίβας, Νικόλαος Γεωργούλας, Ιωάννης Καλαμπαλίκης και Ευάγγελος Παπακώστας. Από Ιταλική χειροβομβίδα, ευτυχώς επιθετική πίπτω αναίσθητος εμπρός στο φυλάκιο. Τρέχει ο Παπαχρήστος προς βοήθειά μου. Συνέρχομαι και μαζί με τον Σωτήρη, με χειροβομβίδες εξουδετερώνουμε το μόνιμο εκ μπετόν πολυβολείο των Ιταλών και γινόμεθα κύριοι του φυλακίου."και καταλήγει : "Έξαλλος από χαρά έρχεται ο συντ/χης Έντυ ο οποίος με αγκαλιάζει και με φιλεί."
Στην ίδια ομάδα ήταν και ο Νίκος Ζέρβας ο οποίος παρέλαβε έναν Ιταλό αιχμάλωτο [ΤΟΝ ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΟΠΩΣ ΕΙΠΑΜΕ ΠΟΥ ΜΕ ΔΙΑΤΑΓΗ ΤΟΥ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗ ΣΚΟΤΩΣΕ Ο 16χρονος] τον οποίο είχε αφοπλίσει ο Βούλγαρης.
Έτσι, μετά από συνεννόηση και συμφωνία του Μάγιερς ξεκίνησε η προσπάθεια των σαμποτέρ πριν ριχθεί και η δεύτερη λευκή φωτοβολίδα.
Ο Θέμης Μαρίνος μας ενημερώνει για τον παραμυθά Νικηφόρο : Το βιβλίο του Νικηφόρου δεν μπορεί να ληφθεί σαν ιστορική μαρτυρία, μοιάζει περισσότερο με λαϊκό μυθιστόρημα που αναμφισβήτητα εντυπωσιάζει με τις ζωντανές περιγραφές του (σάλπιγγες που ηχούν ενώ δεν υπήρχαν, καπετάνιους που οργώνουν ηρωικά την περιοχή ενώ δεν υπήρξε τέτοια περίπτωση, κλπ), αλλά περιέχει σοβαρές ανακρίβειες οι οποίες δίνουν την εντύπωση ότι αποσκοπεί στην προβολή του ΕΛΑΣ ή στην κάλυψη της αμφισβητήσιμης συμπεριφοράς του(Ο εφιάλτης της Εθνικής Αντίστασης, Ά τόμος, σελ. 169)
ΝΑ ΣΗΜΕΙΩΘΕΙ ΕΔΩ ΟΤΙ ΟΠΩΣ ΟΜΟΛΟΓΕΙ Ο ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΚΑΘΟΔΗΓΗΤΗΣ ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΤΟ ΒΗΜΑ" ΣΤΙΣ 3.12.1978, ΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΓΙΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΚΡΟΥ ΤΗΣ ΓΕΦΥΡΑΣ (λόγω υποψιών των Ιταλών) ΓΝΩΡΙΖΕ ΤΟ ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ΑΛΛΑ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΣΤΙΓΜΗ ΔΕΝ ΤΗΝ ΜΕΤΕΔΩΣΕ ΣΤΟΝ ΖΕΡΒΑ!!!
Ο Νικηφόρος στο τρίτομο βιβλίο του "Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης" αφήνει την εντύπωση ότι η κατάληψη του βόρειου βάθρου έγινε από αντάρτες του ΕΛΑΣ, πράγμα που έχει υποστηρίξει και σε σχετικά δημοσιεύματά του χωρίς όμως τεκμηριωμένα επιχειρήματα. Η αφήγηση δείχνει φανερά ότι ΔΕΝ προέρχεται από αυτόπτη μάρτυρα, αντίθετα από εκείνη του Κωτσάκη. Ο Νικηφόρος σημειώνει μόνο την προς τα εκεί κίνηση της ομάδας του και καταλήγει σε φράσεις όπως : "Φτάσαμε στο βράχο. Ήταν ίσιος, το επάνω μέρος σαν μπαλκόνι", Άστραψαν επάνω μας ένας, δύο, τρεις πυροβολισμοί, "Χυμήξαμε επάνω και πάει, ακούσαμε τους Ιταλούς που λακούσανε πανικόβλητοι στον κατήφορο", "Μαζευτήκαμε ορθοί στην κορυφή στον βράχο".
Δυστυχώς όμως γι' αυτόν δεν υπάρχει περιγραφή συμπλοκής με τους υπερασπιστές του βάθρου που έβαλαν από πολυβολείο, την ύπαρξη του οποίου δεν αντελήφθη ΟΥΤΕ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΟΥ. ΑΝΤΙΘΕΤΩΣ ΠΡΟΚΥΠΤΕΙ ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΣΤΟΝ ΒΡΑΧΟ!!! : "Βγήκα άκρη-άκρη, από κάτω χάος!!" [Στο μυαλό του!!! ] απ' όπου διέκρινε μερικούς από τους Ιταλούς που έφευγαν μετά την εξουδετέρωση της άμυνάς τους. Επομένως δεν μπορούσε να γνωρίζει πως και από ποιους κατελήφθη το Βόρειο βάθρο. Η πιο πιθανή εξήγηση είναι ότι ο Νικηφόρος με τους άνδρες του πιθανόν να συγκρούστηκαν με Ιταλούς της ενίσχυσης που έφθασε με τρένο [από Λαμία]
ΑΛΛΩΣΤΕ Ο ΙΤΑΛΟΣ ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΣ ΠΟΥ ΠΙΑΣΤΗΚΕ ΣΤΟ ΒΑΘΡΟ ΟΜΟΛΟΓΗΣΕ ΣΤΟΝ DENYS HAMSON ΟΤΙ ΟΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ ΣΥΝΤΡΟΦΟΙ ΤΟΥ ΕΙΧΑΝ ΦΥΓΕΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΕΠΙΘΕΣΗ.
Τόσο ο Μάγιερς όσο και ο Γουντχάουζ ενώ αναφέρουν με λεπτομέρειες στα βιβλία τους για την επιχείρηση, δεν αναφέρουν τίποτα για τον Νικηφόρο.
Και ναι μεν ο Μάγιερς στην σελίδα 74 αναφέρει περί "ύπαρξη εφεδρείας", χωρίς να κατονομάζει τον επικεφαλής. "Ακολούθησε το μικτό επιτελείο μας, ο Ζέρβας, ο Άρης, ο Κρις και εγώ. Και αμέσως πίσω μας μια εφεδρική ομάδα από τριάντα αντάρτες που οι περισσότεροι ανήκαν στον Άρη, αλλά που είχε και μερικούς ο Ζέρβας". Τέτοια μικτή ομάδα όμως, όπως είπαμε πιο πάνω δεν υπήρχε! Καμία αναφορά του Μάγιερς για τον Νικηφόρο!
Στην σελίδα 77 αναφέρεται σε παρέμβαση ΕΦΕΔΡΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΓΙΑ ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΤΟ ΒΟΡΕΙΟ ΒΑΘΡΟ ΜΕ ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΤΟΝ ΚΟΜΝΗΝΟ ΠΥΡΟΜΑΓΛΟΥ . Για την ακρίβεια γράφει :"Η κατάσταση στη δική μας πλευρά, απαιτούσε δραστικές ενέργειες. Αποφασίσαμε να κινητοποιήσουμε την εφεδρική ομάδα για ν' αποκαταστήσουμε την ισορροπία. Επικεφαλής της ομάδας αυτής ήταν ο υποδιοικητής του Ζέρβα, Κομνηνός Πυρομάγλου. Του αναθέσαμε την διοίκηση της νέας επίθεσης στη βόρεια πλευρά"
Η λανθασμένη λοιπόν εντύπωση του Μάγιερς αλλά και του Γούντχαουζ σε μεταγενέστερο βιβλίο του "Something Ventured" (σελ. 47-48 ), περί ύπαρξης μικτού τμήματος εφεδρείας από ΕΛΑΣίτες και ΕΔΕΣΙΤΕΣ οφείλεται στην σύγχυση από την ύπαρξη της ομάδας ενέδρας του Νικηφόρου στην περιοχή της γέφυρας Σανίδα του ποταμού Σπερχειού. Η ομάδα εφεδρείας λοιπόν και η ομάδα ενέδρας ήταν προφανώς η ίδια!
Ο Πυρομάγλου στις 25/11/1944 σε τελείως ανύποπτο χρόνο στην εφημερίδα "Ο Επαναστάτης" περιγράφει τα γεγονότα. ΚΑΜΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑ για ύπαρξη ειδικού τμήματος εφεδρείας!!!Ομοίως, ο Hamson στο βιβλίο του στην Αγγλική έκδοση του βιβλίου του που κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 1945 δεν αναφέρει τίποτα για εφεδρεία!! Περιγράφει κανονικά όλες τις ομάδες (σελ. 100-101), αλλά τίποτα περί "τμήμα εφεδρείας"!!!
Κάποιος θα έλεγε : ΤΙ ΣΗΜΑΣΙΑ ΕΧΟΥΝ ΟΛΑ ΑΥΤΑ; Ο ίδιος ο Νικηφόρος στο βιβλίο του "Γοργοπόταμος - Έλληνες αντάρτες εναντίον του Ρόμμελ", στην σελίδα 148 νιώθει... ανακουφισμένος που τον άφησε ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ Ο ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗΣ!! : "Τμήμα του ΕΛΑΣ με 30 άντρες με τον Ανθυπίλαρχο Νικηφόρο, γενική εφεδρεία της Διοίκησης (Μόλις το άκουσα ένα βουητό γέμισε το κεφάλι μου. Είπα ευχαριστημένος : "Καλά είναι δεν θα κινδυνέψω!!!!!!!!" Αλλά με έτρωγε το σαράκι, Γιατί το έκανε αυτό ο Άρης; -ότι δηλαδή ΕΜΕΝΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ" και το αιτιολογεί ως εξής (σελ. 162) : "Τα στελέχη στα οποία φαίνεται ότι βασιζόταν (ο Άρης) για την παραπέρα ανάπτυξη του ΕΛΑΣ, τα κράτησε ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΥΚΛΟ ΤΗΣ ΦΩΤΙΑΣ!!!"
Υπάρχει και ένα ακόμα περίεργο περιστατικό. Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης ρίχθηκαν 2 χειροβομβίδες τύπου μιλς κοντά στην ομάδα ανατίναξης. Οι Ιταλοί ΔΕΝ ΕΙΧΑΝ ΤΕΤΟΙΕΣ ΧΕΙΡΟΒΟΜΒΙΔΕΣ, παρά μόνο ελαφριές. ΠΟΙΟΣ ΤΙΣ ΕΡΙΞΕ? ο Μυριδάκης είναι κατηγορηματικός και υποστηρίζει ότι τις έριξαν οι ΕΛΑΣΙΤΕΣ.
Ο Arthur Edmonds στο βιβλίο του "With The Greek Guerillas" γράφει ότι μια σφαίρα πέρασε δίπλα από το κεφάλι του και του προξένησε ζάλη. Φαίνεται πως οι αντάρτες τους πέρασαν για Ιταλούς και τους πυροβόλησαν με αυτόματο!! ΟΙ ΟΜΑΔΕΣ ΤΟΥ ΕΛΑΣ -ΓΡΑΦΕΙ Ο ΙΔΙΟΣ- ΕΙΧΑΝ ΣΤΟ ΜΕΤΑΞΥ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΘΕΙ ΚΑΙ ΟΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ ΤΟ ΕΙΧΑΝ ΡΙΞΕΙ ΣΤΟ ΠΛΙΑΤΣΙΚΟ ΓΙΑ ΡΟΥΧΑ, ΤΡΟΦΙΜΑ, ΟΠΛΑ ΚΑΙ ΟΤΙΔΗΠΟΤΕ ΑΛΛΟ!!!
Ο Denys Hamson, ενώ στην αρχή ρίχνει... καντήλια για τις χειροβομβίδες που έριξαν οι αντάρτες, σκέφτεται πως ΑΠΟΚΛΕΙΕΤΑΙ να έκαναν τέτοιο πράγμα οι Έλληνες και συμπεραίνει ότι ίσως να ήταν Ιταλικοί όλμοι!! (Αγαθό τον κόβω! )
Μόλις τελείωσε η επιχείρηση, ο Ζέρβας έριξε τις τρεις πράσινες φωτοβολίδες και η ομάδα αποχώρησε. Ο Μυριδάκης φεύγοντας θα γράψει σε ένα χαρτί το Ομηρικό ρητό "ΕΙΣ ΟΙΩΝΟΣ ΑΡΙΣΤΟΣ ΑΜΥΝΕΣΘΑΙ ΠΕΡΙ ΠΑΤΡΙΣ"με υπογραφή ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΖΕΡΒΑΣ. Γι' αυτό μετά την επιχείρηση επικήρυξαν τον Ζέρβα με 100 εκατομμύρια δραχμές της εποχής εκείνης!! Το BBC δεν ανέφερε κανένα όνομα όπως είχε συμφωνηθεί για να μην υπάρξει κυνηγητό των αρχών κατοχής...
Μετά το τέλος της ενέργειας, οι Γερμανοί θα χρειαστούν 5 εβδομάδες περίπου για να επισκευάσουν τις ζημιές της γέφυρας και να αποκαταστήσουν πλήρως τη σιδηροδρομική συγκοινωνία (6 Ιανουαρίου 1943). Είχε προηγηθεί αποτυχημένη προσπάθεια στις 17 Δεκεμβρίου. Δυστυχώς για τα ιστορικά ναυάγια τότε πέρασε η πρώτη αμαξοστοιχία από την νέα γέφυρα Γοργοποτάμου. Μέχρι τότε, όπως προκύπτει από το τηλεγράφημα του Γερμανού Διοικητή Ε' Συγκροτήματος Νοτιοανατολικής Διοίκησης Αντιστράτηγο Loehr Alexander προς την ανώτατη διοίκηση των Γερμανικών ενόπλων δυνάμεων "Αι μεταφοραί διεξήγοντο μέσω Λειανοκλαδίου - Στυλίδος - Χαλκίδος, μετά μεγίστης δυσχερείας και πολλών καθυστερήσεων". (Θέμης Μαρίνος - "Αποστολή Χάρλινγκ - 1942", σελ. 130-131). Έκτοτε την φρούρηση της γέφυρας ανέλαβαν οι Γερμανοί.
Ιδού πως περιγράφει ο Έντυ Μάγιερς τον χωρισμό των αντάρτικων ομάδων : «Την άλλη μέρα χωρίσαμε. Εμείς πήγαμε προς τα δυτικά κι ο Άρης έφυγε προς το Νότο, προφανώς για να συλλάβει κάποιον άλλο ζωοκλέφτη και να τον τιμωρήσει με τη συνηθισμένη του μέθοδο»!!!! («Η Ελληνική περιπλοκή», σελ. 84)
Την επόμενη μέρα (26) οι κατακτητές είδαν το θέαμα της κατεστραμμένης γέφυρας και σε διπλανό εικονοστάσι το ομηρικό «Εις οιωνός άριστος, αμύνεσθαι περί πάτρις»με υπογραφή «Ναπολέων Ζέρβας»
Έτσι επικήρυξαν το Ζέρβα με 100 εκατομμύρια δραχμές της εποχής εκείνης και τουφέκισαν σε αντίποινα 14 έλληνες ομήρους από τη Λαμία μπροστά τη γέφυρα!
Ο διοικητής της 3ης Ιταλικής στρατιάς στρατηγός Ρόσσι ανέφερε : «Σήμερα το πρωί στις 7 η ώρα τουφεκίστηκαν 14 Έλληνες ως αντίποινα. Κατάλογος ονομάτων συνημμένος»
| Η επικήρυξη του Ζέρβα από τους Ιταλούς |
==========================================
ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟ
