Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή

Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή είναι ίσως το μεγαλύτερο σύγχρονο μαθηματικό μυαλό της Ελλάδας και ως είθισται, έζησε και μεγαλούργησε… εκτός Ελλάδος.
Το γνωστικό αντικείμενο του μεγάλου Έλληνα είχε επεκταθεί πολύ πέραν των αγαπημένων του μαθηματικών, στη Φυσική, εφαρμοσμένη και θεωρητική, στην Αρχαιολογία, ενώ είχε ξεκινήσει την καριέρα του ως μηχανικός, ορμώμενος από την αγάπη του για τη γεωμετρία. 

Γεννημένος το 1873 από Έλληνα διπλωμάτη, ο Κ. Καραθεοδωρή είχε τις ευκαιρίες να μεγαλώσει σε πολιτισμένο περιβάλλον και να φοιτήσει σε ευρωπαϊκά σχολεία, στη Ριβιέρα, στο Σαν Ρέμο και στις Βρυξέλλες -όπου ο πατέρας του ήταν πρέσβης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. 

Η πρώιμη αγάπη του για τα μαθηματικά, και δη τη Γεωμετρία, τον οδήγησε σε σπουδές πολιτικού μηχανικού. Ως τέτοιος, εργάστηκε σε έργα οδοποιίας στην Ελλάδα, αλλά και στο φράγμα του Ασουάν, στην Αίγυπτο. Εκεί ανακάλυψε και την αγάπη του για την Αρχαιολογία, ενώ είχε την ευκαιρία να μελετήσει μαθηματικά συγγράμματα των αρχαίων Αιγυπτίων, κάτι που συνέβαλε στην απόφασή του να επικεντρωθεί στα μαθηματικά, εγκαταλείποντας την καριέρα του πολιτικού μηχανικού και οδεύοντας στη Γερμανία για μαθηματικές σπουδές. 

Στη Γερμανία, όπου έζησε και εργάστηκε, είχε την τύχη να συνεργαστεί με κάποια από τα μεγαλύτερα μυαλά της -ανήσυχης- εποχής του, όπως ο Μαξ Πλανκ, ο Έρχαρντ Σμιτ και ο Αλβέρτος Αϊνστάιν. 

Η συνεργασία του με τον Αϊνστάιν 

Η συχνή ανταλλαγή επιστολών μεταξύ του Έλληνα μαθηματικού και του Άλμπερτ Αϊνστάιν μαρτυρά τη συνεργασία και την αμοιβαία εκτίμηση που έτρεφαν ο ένας στον άλλον, ενώ η μελέτη των κειμένων δείχνει ότι το έργο του Καραθεοδωρή βοήθησε ιδιαίτερα τον Αϊνστάιν στη θεμελίωση της Θεωρίας της Σχετικότητας. 

Σε μια από αυτές, ο Καραθεοδωρή αναλύει στον Αϊνστάιν το μαθηματικό λογισμό των μεταβολών, με τον γερμανοεβραίο επιστήμονα να τον καλεί να σκεφτεί κάτι επιπλέον «για το πρόβλημα των κλειστών χρονοειδών καμπυλών. Εδώ βρίσκεται ο πυρήνας του άλυτου ακόμη προβλήματος του χωροχρόνου». 

Σε έτερη επιστολή, ο Αϊνστάιν επισημαίνει, μεταξύ άλλων: «Αν θέλετε να μπείτε στον κόπο να μου εξηγήσετε ακόμα και τους κανονικούς μετασχηματισμούς θα βρείτε έναν ευγνώμονα και ευσυνείδητο ακροατή. Αν όμως λύσετε και το πρόβλημα των κλειστών γραμμών του χρόνου, θα σταθώ μπροστά σας με σταυρωμένα χέρια. Πίσω από αυτό υπάρχει κρυμμένο κάτι που είναι αντάξιο του ιδρώτα των καλυτέρων». 

Με αφορμή τα ανωτέρω, κάποιοι του αποδίδουν το ρόλο του… δασκάλου του Αϊνστάιν και την πατρότητα της Θεωρίας της Σχετικότητας του γερμανού φυσικού, λόγω της συνεργασίας των δυο αντρών και των επιστολών. Αυτή η… παρεξήγηση οφείλεται εν πολλοίς στη γόνιμη συνεργασία των δυο αντρών, στην ευγένεια και τον θαυμασμό που έτρεφαν ο ένας για τον άλλον, αλλά και σε σκοπιμότητες που έχουν σχέση αφενός με την ελληνική καταγωγή του ενός και αφ’ ετέρου, με την εβραϊκή καταγωγή του δεύτερου. 

Άλλωστε, ο έλληνας καθηγητής δεν είναι ο μόνος στον οποίο έχει επιχειρηθεί να αποδοθεί το κολοσσιαίο έργο της Θεωρίας της Σχετικότητας, καθώς αντισημιτικοί και ναζιστές δεν άντεχαν στην ιδέα ότι η μεγαλύτερη επανάσταση στη θεωρητική φυσική προερχόταν από έναν αριστερό εβραίο. 

Έτσι, όταν ο Αϊνστάιν αποκαλεί σε επιστολή του τον Καραθεοδωρή «δάσκαλο» -όπως συνήθιζαν και συνηθίζουν να αποκαλούν ο ένας τον άλλον τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας- ο τίτλος είχε ήδη βγει. 

Άλλοι πάλι, αποδίδουν στον Κ. Καραθεοδωρή την ιδιότητα του… ιδρυτή της περίφημης «ομάδας Ε», αναφέροντας ότι η Θεωρία της Σχετικότητας είναι κομμάτι της «πανάρχαιας γνώσης» την οποία έφεραν στη Γη οι πρόγονοι των Ελλήνων από τον πλανήτη Σείριο και ο Άλμπερτ Αϊνστάιν την «ιδιοποιήθηκε». Ίσως η κατάλληλη απάντηση προς αυτούς είναι ότι όταν ο Καραθεοδωρή επιχείρησε να μείνει και να εργαστεί στην Ελλάδα, του προσφέρθηκε η δουλειά του δασκάλου στην επαρχία. Μάλλον, η παρέα με τον Αϊνστάιν ήταν καλύτερη επιλογή. 

Το έργο του Καραθεοδωρή 
Ακόμη και χωρίς την πατρότητα της Θεωρίας της Σχετικότητας, η συμβολή του Καραθεοδωρή στην επιστήμη και δη στους κλάδους των θεωρητικών μαθηματικών και της μαθηματικής φυσικής, είναι τεράστια. Το όνομά του αναφέρεται σε θεμελιώδη θεωρήματα της ανάλυσης, της θεωρίας του μέτρου, της θερμοδυναμικής, της μηχανικής, της γεωμετρικής οπτικής κ.α., δείχνοντας ένα πολύπλευρο πνεύμα, στα πρότυπα των αρχαίων πανεπιστημόνων. 

Γι’ αυτό το έργο, ο καθηγητής Lars του Harvard σημειώνει: «Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή ήταν ένας από τους αρχηγούς μαθηματικούς οι οποίοι στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα δημιούργησαν τα θεμέλια για τη μελλοντική ανάπτυξη των μαθηματικών που κινδύνευαν να παραμείνουν στάσιμα». 

Ο καθηγητής Hantrix Tietze γράφει: «Η αντίληψή του κατά την οποία το περιεχόμενο της επιστήμης δεν είναι μόνο η εποπτεία των αποτελεσμάτων, αλλά κατά πρώτο η αρχιτεκτόνηση άρτιου θεωρηματικού οικοδομήματος, παρακίνησαν τον Καραθεοδωρή στην ανάπτυξη της διαρθρώσεως της θερμοδυναμικής κατά τρόπο που επιτρέπει τη διαυγέστατη θεώρηση των θεμελιωδών αρχών».

Πηγή: In2life.gr

ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ

ΟΜΑΔΑ ΣΤΟ Facebook