Με τον Νίκο Καζαντζάκηγνωριστήκαμε ένα πρωινό πριν από μερικούς μήνες μέσα σε ένα βαγόνι του μετρό. Σε ένα από τα πρώτα μου ενδοαστικά ταξίδια για να πάω από το Αιγάλεω όπου βρίσκεται το σπίτι μου, προς τον τον Παράδεισο Αμαρουσίου. Ήρθε, που λέτε, κι έκατσε απέναντί μου. Μου χαμογέλασε, συστηθήκαμε και «δέσαμε» από την πρώτη στιγμή.
Οι μέρες περνούσαν, το ίδιο και οι εβδομάδες και οι μήνες. Ο Νίκος δεν έβαζε γλώσσα μέσα του, αλλά μόνο πολυλογά δεν θα τον έλεγα. Μαέστρος της γλώσσας καθώς ήταν και λεξιπλάστης, μιλούσε ακατάπαυστα και εξιστορούσε γεγονότα που στην άλλη άκρη του κόσμου να ήταν ο προορισμός του συρμού, και πάλι δεν θα μου έφτανε ο χρόνος για να τον χορτάσω.
Στην παρέα μας άρχισαν σιγά-σιγά να προστίθενται μερικές περίεργες αλλά αξιοσέβαστες φιγούρες, και μας συντρόφευαν κάθε πρωί μέχρι να φτάσουμε στην Δουκίσσης Πλακεντίας. Αρχικά, λοιπόν, ήρθε κι έκατσε στη γωνιά μας στο βαγόνι ένας μεσήλικας μα αειθαλώς νέος, ένας ντόμπρος και γλεντζές που μας συστήθηκε περήφανα και φωναχτά: “Με λένε Αλέξη Ζορμπά!”. Μερικές εβδομάδες, αργότερα ήρθε και μπαστακώθηκε δίπλα μας, αμίλητος και στριφνός, ένας αυστηρός Κρητίκαρος, από τον οποίο να φανταστείτε ακόμη δεν έχουμε ακούσει τη φωνή του. “Αυτός είναι ο καπετάν Μιχάλης”, μου ψιθύρισε στο αυτί ο Νίκος, βλέποντας τον τρόπο με τον οποίο περιεργαζόμουν από την αντανάκλαση του παραθύρου (και πώς να τον κοιτάξω κατάματα;) τον Μεγαλοκαστριώτη αυτόν με το μαύρο του το σαρίκι και το στριφτό μουστάκι. Την ίδια στιγμή, ο μαυροφορεμένος κρητικός κοίταζε με περιφρόνηση τους νεοέλληνες που βιάζονταν να ανάβουν τις κυλιόμενες στο σταθμό του Συντάγματος. Αργότερα έμαθα ότι ο καπετάν Μιχάλης είναι ο πατέρας του ίδιου του Νίκου. Μου το είπε ένας νέος, σεμνός και πολύ μαζεμένος ο οποίος εδώ και μερικές ημέρες είχε προστεθεί κι αυτός με τη σειρά του στο ετερόκλητο παρεάκι μας. Τον λέγανε Μανωλιό. Χρυσή καρδιά, παδί μάλαμα, χρησιμοποιούσε το μετρό για να πάει, όπως μου έλεγε, στα Μεσόγεια. “Έχω τα πρόβατά μου εκεί”, με άφησε άφωνο ένα πρωί. “Είδες τη κάνει η κρίση;” σκέφτηκα. Λιγομίλητος καθώς ήταν ο Μανωλιός, διάβαζε κάθε μέρα το Ευαγγέλιο και το πρόσωπο του έλαμπε. Το ίδιο έλαμπε και το πρόσωπο ενός άλλου, αλλόκοσμου νέου που καθόταν πάντα -μα πάντα- δίπλα από τον Μανωλιό. Δεν μας είχε συστηθεί ποτέ, μιλούσε όμως συνεχώς με σκυμμένο το κεφάλι και ψέλλιζε όμορφα πράγματα (και πάντοτε με αλληγορικό τρόπο) για την Αγάπη και την Αλληλεγγύη. Περίεργος ο νέος αυτός… Όχι, όμως περισσότερο περίεργος από τον Φραγκίσκο. Ρακένδυτος και καταματωμένος, ερχόταν λέει από την Ασίζη της Ιταλίας για να γνωρίσει τα μέρη μας και να κηρύξει την πίστη του στην Αγία Φτώχεια. Αιρετικός ή όχι, μέχρι σήμερα δεν έχω καταφέρει να τον ψυχολογήσω τον συγκεκριμένο τύπο. Την τετράδα των καθισμάτων την οποία την καταλάμβαναν κάθε πρωί ο Μανολιός, ο Φραγκίσκος και ο νέος με το ευγενές βλέμμα και το καθησυχαστικό χαμόγελο, συμπλήρωνε ένας σεβάσμιος και κοτσωνάτος ιερέας, ο παπα-Γιάνναρος. Ένας πραγματικός λεβέντης! Την “αγία τετράδα”, όπως περιπαιχτικά καμιά φορά τους αποκαλούσε ο Νίκος, την κοιτούσα και την καμάρωνα κάθε μα κάθε πρωί. Χαμογελαστοί, γαλήνιοι κι ευτυχισμένοι, συζητούσαν χωρίς σταματημό και χωρίς να παίρνουν ανάσα. Λες κι ο θεός τους, τους είχε απαλλάξει από τα μικρά και τα μεγάλα βάσανα που βάραιναν όλους εμάς τους υπολοίπους επιβάτες με το σκυφτό κεφάλι και το άδειο μας βλέμμα.
Τον Νίκο Καζαντζάκη και τους ήρωες των έργων του, τους γνώρισα και συνεχίζω να τους γνωρίζω στα 31 μου. Σε μια ηλικία, δηλαδή, που αποφάσισα να γεμίσω το χρόνο μου στη διαδρομή προς και από τη δουλειά, διαβάζοντας. Τον γνώρισα στα 31, το λέω και ντρέπομαι.Ντρέπομαι για μένα που δεν του έδωσα την σημασία και την τιμή που του έπρεπε νωρίτερα (κι ας μην ενδείκνυνται ως εύπεπτα τα καζαντζακικά νοήματα στην ηλικία των πανωκεφαλιασμένων 15 και των άγουρων 20). Ντρέπομαι για τα σχολειά μου, που εκτός από μισαναφορές καμία βαρύτητα δεν έδωσαν στο έργο του πλέον πολυδιαβασμένου και πολυμεταφρασμένου Έλληνα συγγραφέα των νεότερων χρόνων. Και κυρίως ντρέπομαι για το θεσμό εκείνον που υποτίθεται ότι πλημμυρίζει τις ψυχές των ανθρώπων με τα απλά, γεμάτα αγάπη και πανανθρώπινα δόγματα. Για το θεσμό της εκκλησίας που με τόση λύσσα ρίχτηκε κάποτε επάνω σε έναν άνθρωπο που πιο θρήσκο και πιο Άνθρωπο δεν έχω γνωρίσει (όσο καλά μπορεί να γνωρίσει τουλάχιστον κανείς έναν συντοπίτη του μέσα σε ένα βαγόνι τρένου). Τον Νίκο τον Καζαντζάκη. Ο οποίος αφού ξοδεύτηκε στο να σηκώσει τον κόσμο μας μερικά χιλιοστά ψηλότερα, μερικά χιλιοστά πιο κοντά στο θείο, έφυγε μια μέρα σαν σήμερα το 1957…
Το Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά δεν είναι μια αληθινή ιστορία
φιλίας ανάμεσα στον Γιώργη Ζορμπά και τον Νίκο Καζαντζάκη· το έργο του
Κρητικού συγγραφέα αποτελεί την περιγραφή γεγονότων μιας πλασματικής
μυθιστορηματικής φιλίας ανάμεσα στον Ζορμπά και στον συγγραφέα-αφηγητή:
μιας σχέσης που αποκαλύπτεται ως καθρεπτισμός του ίδιου του Καζαντζάκη
στους ήρωές του.
Ο Νίκος Καζαντζάκης με εξαιρετική συγγραφική μαεστρία κατάφερε να
συνθέσει μια επική μυθιστορία στην οποία περιγράφονται έννοιες ανθρώπινα
σημαντικές όπως φιλία, ανθρωπότητα, πατρίδα, φυλή, ζωή, ελευθερία,
θεός. Ο Μύθος του Αλέξη Ζορμπά προσπαθεί να αντισταθεί στη ματαιότητα
του ανθρωποφάγου πολέμου. Στο πρόσωπο του
Αλέξη Ζορμπά καθρεπτίζεται η Ελλάδα· τα μάτια του πλημμυρίζουν με Φως
Ελληνικό· τα χείλη του γεύονται Γεύσεις Ελληνικές· τα αυτιά του
διακατέχονται με Ηχους Ελληνικούς· η μύτη του ευωδιάζει με Μυρωδιές
Ελληνικές: θάλασσα-φως, ελιές-κρασί, χορός-ρυθμός, γιασεμί-θάλασσα. Μέσα
από τις σελίδες του βιβλίου αποκαλύπτεται μια εκστατική έκφραση
ελληνικότητας με κεντρικό άξονα τη φιλία δύο αντρών στην αέναη αναζήτηση
άλυτων φιλοσοφικά γόρδιων δεσμών.
Η λογοτεχνική προσέγγιση του έργου αποτελεί μια διπολική εξομολόγηση σε αναπαράσταση. Στον έναν πόλο βρίσκεται ο Ζορμπάς και στον άλλο ο Συγγραφέας: το ενδιάμεσο διάστημα διακατέχεται από τη λογοτεχνική ασάφεια που προσδιορίζουν τον χαρακτήρα και τις σκέψεις των ηρώων. Μια εξομολόγηση σε σκηνές, μια αναφορά σε περιγραφές, μια θεατρική δημιουργία σε αυτοσχεδιασμούς ως ένα πραγματικό παραμύθι ελληνικότητας, ακόμη και ως ένα φανταστικό αποτύπωμα ταξιδιωτικών εντυπώσεων ανάμεσα στη ζωή και στο πνεύμα.
Οι χαρακτήρες του μυθιστορήματος αποκαλύπτονται μέσα από το διπολικό συνεχές του ίδιου ανθρώπου: του Καζαντζάκη. Στον έναν πόλο βρίσκεται ο Καζαντζάκης ως Συγγραφέας όπως θα ήθελε να είναι. Στον άλλο πόλο βρίσκεται ο άλλος Καζαντζάκης ως Ζορμπάς όπως αντρώνεται μέσα του: σηκώνει το κεφάλι, προσπαθεί να φτάσει τον Αλλο εαυτό του, να τον ξεπεράσει και να τον λυτρώσει. Ο Ζορμπάς είναι ένας άνθρωπος που αγαπά την πράξη· είναι αδιάβαστος αλλά πλούσιος σε γνώσεις που πηγάζουν από τις εμπειρίες της ζωής. Ο Συγγραφέας είναι ένας άνθρωπος που αγαπά τη θεωρία· είναι διαβασμένος και πλούσιος σε γνώσεις που πηγάζουν από τα βιβλία αλλά παρ' όλα αυτά μαθητεύει δίπλα στον αδιάβαστο σύντροφό του.
Από τη μία πλευρά, έχουμε τον Συγγραφέα ως εκπρόσωπο της θεωρίας, της
γνώσης, του πνεύματος, της διανόησης, που χαρακτηρίζεται από ασκητική
εγκράτεια, διακατέχεται από σοβαροφάνεια και εκφράζεται με υψηλό ύφος·
από την άλλη πλευρά, έχουμε τον Ζορμπά ως οπαδό της πράξης, της πείρας,
του σώματος, της ύλης, που ξεχειλίζει από ανθρώπινη φιληδονία, αντιδρά
με αυθορμητισμό και αποτυπώνεται με ταπεινό ύφος. Ο Συγγραφέας αποτελεί
σύμβολο της πνευματικής ύπαρξης και ο Ζορμπάς είναι το σύμβολο της
πραγματικής ζωής· μιας ζωής που κυλάει σαν ένα ορμητικό ποτάμι μέσα από
τον χαρακτήρα του Ζορμπά· δεν συγκρατείται και δεν εμποδίζεται, δεν
ξεκόβεται και δεν περιθωριοποιείται από την καθολική ροή του κόσμου: ο
άνθρωπος ζει μία μόνο φορά· ή ζει λοιπόν ή δεν ζει!
Ο Καζαντζάκης κατάφερε να συνθέσει μια ιδιότυπη πνευματική αυτοβιογραφία του, πραγματοποιημένη με δύο πρόσωπα: τον τύπο του ανθρώπου (ο Συγγραφέας) που θεωρητικά είναι ή που θα ήθελε να είναι και τον τύπο του άλλου ανθρώπου (ο Ζορμπάς) που φέρει εν δυνάμει μέσα του και δεν μπορεί να τον ζήσει. Ο ίδιος ο Καζαντζάκης φροντίζει να περιγράψει την άποψή του σχετικά με το έργο του: «ο Ζορμπάς ήταν κυρίως διάλογος ενούς καλαμαρά και ενούς μεγάλου ανθρώπου του λαού· διάλογος μεταξύ του δικηγόρου Νου και της μεγάλης ψυχής του λαού». Υπερθεματίζοντας με την άποψη του συγγραφέα-δημιουργού, το μυθιστόρημα αποτελεί πραγματικά έναν διάλογο του ενδότερου και του εξώτερου κόσμου ενός ανθρώπου· μια συνομιλία ανάμεσα στην καρδιά και στο μυαλό, της φαντασίας και του πραγματικού, του ασυνείδητου και του συνειδητού, του ανύπαρκτου και του υπαρκτού· μια συζήτηση ανάμεσα στο Εγώ και στο Αλλο Εγώ: του Εαυτού και του Αλλου Εαυτού· μια επικοινωνία ειδώλων που φανερώνει τον αντι-καθρεπτισμό του ίδιου ανθρώπου, του ίδιου προσώπου, του ίδιου του συγγραφέα.
Ο διάσημος Zorba the Greek
Το βιβλίο Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά αποτελεί ένα από τα πλέον γνωστά έργα του Νίκου Καζαντζάκη τόσο στον ελλαδικό χώρο όσο και στο εξωτερικό. Η διεθνής απήχηση και η διαχρονική ανταπόκριση του έργου του Νίκου Καζαντζάκη αποδεικνύεται από την πληθώρα των εκδόσεών του σε ξένες γλώσσες, που δίκαια αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Ελληνες λογοτέχνες ο οποίος καθιερώνεται ως ο πλέον πολυμεταφρασμένος Νεοέλληνας συγγραφέας παγκοσμίως.
Από τη μία πλευρά στις ξένες εκδόσεις, το μυθιστόρημα ο Ζορμπάς λαμβάνει το 1954 το βραβείο του καλύτερου ξένου μυθιστορήματος που εκδόθηκε στη Γαλλία. Μέχρι σήμερα έχει μεταφραστεί στις ακόλουθες γλώσσες: Αγγλικά, Αλβανικά, Αραβικά, Βιετναμέζικα, Βουλγαρικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Δανικά, Εβραϊκά, Εσθονικά, Ιαπωνικά, Ισλανδικά, Ισπανικά, Ιταλικά, Καταλανικά, Κινεζικά, Κορεατικά, Κροατικά, Λιθουανικά, Νορβηγικά, Ουγγρικά, Ουκρανικά, Ολλανδικά, Περσικά, Πολωνικά, Πορτογαλικά, Ρουμανικά, Ρωσικά, Σερβοκροάτικα, Σινγκαλέζικα, Σλοβακικά, Σλοβενικά, Σουηδικά, Τουρκικά, Τσέχικα, Φιλανδικά, στην ομιλούμενη γλώσσα της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, στην ομιλούμενη γλώσσα του Λουξεμβούργου και στην ομιλούμενη γλώσσα της Νότιας Αφρικής.
Στη μεγάλη οθόνη
Από την άλλη πλευρά στον κινηματογράφο η Μυθιστορία του Αλέξη Ζορμπά έχει παρασταθεί με τον πλέον δημοφιλέστατο διεθνώς τίτλο Zorba the Greek σε σενάριο-σκηνοθεσία του αξέχαστου Μιχάλη Κακογιάννη και σε μουσική του Μίκη Θεοδωράκη.
Τον ρόλο του Ζορμπά ενσάρκωσε ανεπανάληπτα ο Αντονι Κουίν, ενώ του συγγραφέα ο Αλαν Μπέιτς· η Λίλα Κέντροβα διακρίθηκε για την εξαιρετική ερμηνεία της στον ρόλο της Μαντάμ Ορτάνς· η Ειρήνη Παπά υποδύθηκε τον ρόλο της χήρας και ο αείμνηστος Σωτήρης Μουστάκας το ρόλο του Μιμυθού. Το 1965, η ταινία κέρδισε τρία Οσκαρ: β΄ γυναικείου ρόλου (Λίλα Κέντροβα), καλλιτεχνικής διεύθυνσης (Βασίλης Φωτόπουλος) και φωτογραφίας (Γουόλτερ Λάσαλι), ενώ ήταν υποψήφια και για τα Οσκαρ α΄ ανδρικού ρόλου (Αντονι Κουίν), διασκευασμένου σεναρίου, σκηνοθεσίας και καλύτερης ταινίας (Μιχάλης Κακογιάννης).
Η μνημειώδης αυτή κινηματογραφική μεταφορά του «Ζορμπά του Ελληνα»
αποτέλεσε παγκόσμια επιτυχία που κατέστησε τον Καζαντζάκη ως τον πλέον
αναγνωρισμένο Ελληνα συγγραφέα σε διεθνή κλίμακα.
Τέλος, αξίζει να σημειώσουμε ότι το έργο του Νίκου Καζαντζάκη είναι ίσως το καλύτερο από τη σειρά των μυθιστορημάτων που έγραψε ο συγγραφέας στα μεταπολεμικά χρόνια και συγκαταλέγεται στα 100 Καλύτερα Βιβλία όλων των Εποχών σύμφωνα με την έκθεση που συντάχθηκε το 2002 από τη Νορβηγική Λέσχη του Βιβλίου.
ΑΣΤΕΡΙΣΚΟΙ
Η πολυτελής επανέκδοση και η αγγλική μετάφραση
* Οι Εκδόσεις Καζαντζάκη, υπό τη διεύθυνση της Νίκης Σταύρου και την έμπειρη επιστημονική της ομάδα, επανακυκλοφο-ρούν τα άπαντα του Νίκου Καζαντζάκη σε μια καινούργια, σύγχρονη έκδοση· συγκεκριμένα, το λογοτεχνικό κείμενο είναι σε μονοτονικό, το επίμετρο είναι εμπλουτισμένο με εισαγωγικά και επιστημονικά κείμενα, ενώ το εξώφυλλο είναι πολυτελές χαρτόδετο με μοντέρνα αισθητική. Ο καινοτόμος προσανατολισμός των εκδόσεων αναδεικνύει το βαθύ αίσθημα σεβασμού τόσο στον Κρητικό συγγραφέα όσο και στον σύγχρονο αναγνώστη. Τον προσεχή Δεκέμβριο κυκλοφορούν τα τρία πρώτα βιβλία -Ασκητική, Αναφορά στον Γκρέκο και Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά- της νέας σειράς των Απάντων του Νίκου Καζαντζάκη.
* Ο Πίτερ Μπίν, ομότιμος καθηγητής της Αγγλικής και της Συγκριτικής Φιλολογίας του Dartmouth College στην Αμερική, μεταφράζει από την αρχή τον Ζορμπά στην αγγλική γλώσσα με τη συνεχή βοήθεια της επιστημονικής ομάδας των Εκδόσεων Καζαντζάκη.
Το βιβλίο Zorba the Greek -σε μετάφραση του καθ. Μπιν- πρόκειται να κυκλοφορήσει μέσα στο 2014 από τον εκδοτικό οίκο Simon & Schuster.
Το Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά δεν είναι μια αληθινή ιστορία
φιλίας ανάμεσα στον Γιώργη Ζορμπά και τον Νίκο Καζαντζάκη· το έργο του
Κρητικού συγγραφέα αποτελεί την περιγραφή γεγονότων μιας πλασματικής
μυθιστορηματικής φιλίας ανάμεσα στον Ζορμπά και στον συγγραφέα-αφηγητή:
μιας σχέσης που αποκαλύπτεται ως καθρεπτισμός του ίδιου του Καζαντζάκη
στους ήρωές του.
Η λογοτεχνική προσέγγιση του έργου αποτελεί μια διπολική εξομολόγηση σε αναπαράσταση. Στον έναν πόλο βρίσκεται ο Ζορμπάς και στον άλλο ο Συγγραφέας: το ενδιάμεσο διάστημα διακατέχεται από τη λογοτεχνική ασάφεια που προσδιορίζουν τον χαρακτήρα και τις σκέψεις των ηρώων. Μια εξομολόγηση σε σκηνές, μια αναφορά σε περιγραφές, μια θεατρική δημιουργία σε αυτοσχεδιασμούς ως ένα πραγματικό παραμύθι ελληνικότητας, ακόμη και ως ένα φανταστικό αποτύπωμα ταξιδιωτικών εντυπώσεων ανάμεσα στη ζωή και στο πνεύμα.
Οι χαρακτήρες του μυθιστορήματος αποκαλύπτονται μέσα από το διπολικό συνεχές του ίδιου ανθρώπου: του Καζαντζάκη. Στον έναν πόλο βρίσκεται ο Καζαντζάκης ως Συγγραφέας όπως θα ήθελε να είναι. Στον άλλο πόλο βρίσκεται ο άλλος Καζαντζάκης ως Ζορμπάς όπως αντρώνεται μέσα του: σηκώνει το κεφάλι, προσπαθεί να φτάσει τον Αλλο εαυτό του, να τον ξεπεράσει και να τον λυτρώσει. Ο Ζορμπάς είναι ένας άνθρωπος που αγαπά την πράξη· είναι αδιάβαστος αλλά πλούσιος σε γνώσεις που πηγάζουν από τις εμπειρίες της ζωής. Ο Συγγραφέας είναι ένας άνθρωπος που αγαπά τη θεωρία· είναι διαβασμένος και πλούσιος σε γνώσεις που πηγάζουν από τα βιβλία αλλά παρ' όλα αυτά μαθητεύει δίπλα στον αδιάβαστο σύντροφό του.
Ο Καζαντζάκης κατάφερε να συνθέσει μια ιδιότυπη πνευματική αυτοβιογραφία του, πραγματοποιημένη με δύο πρόσωπα: τον τύπο του ανθρώπου (ο Συγγραφέας) που θεωρητικά είναι ή που θα ήθελε να είναι και τον τύπο του άλλου ανθρώπου (ο Ζορμπάς) που φέρει εν δυνάμει μέσα του και δεν μπορεί να τον ζήσει. Ο ίδιος ο Καζαντζάκης φροντίζει να περιγράψει την άποψή του σχετικά με το έργο του: «ο Ζορμπάς ήταν κυρίως διάλογος ενούς καλαμαρά και ενούς μεγάλου ανθρώπου του λαού· διάλογος μεταξύ του δικηγόρου Νου και της μεγάλης ψυχής του λαού». Υπερθεματίζοντας με την άποψη του συγγραφέα-δημιουργού, το μυθιστόρημα αποτελεί πραγματικά έναν διάλογο του ενδότερου και του εξώτερου κόσμου ενός ανθρώπου· μια συνομιλία ανάμεσα στην καρδιά και στο μυαλό, της φαντασίας και του πραγματικού, του ασυνείδητου και του συνειδητού, του ανύπαρκτου και του υπαρκτού· μια συζήτηση ανάμεσα στο Εγώ και στο Αλλο Εγώ: του Εαυτού και του Αλλου Εαυτού· μια επικοινωνία ειδώλων που φανερώνει τον αντι-καθρεπτισμό του ίδιου ανθρώπου, του ίδιου προσώπου, του ίδιου του συγγραφέα.
Ο «αληθινός» Ζορμπάς.
Το βιβλίο Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά αποτελεί ένα από τα πλέον γνωστά έργα του Νίκου Καζαντζάκη τόσο στον ελλαδικό χώρο όσο και στο εξωτερικό. Η διεθνής απήχηση και η διαχρονική ανταπόκριση του έργου του Νίκου Καζαντζάκη αποδεικνύεται από την πληθώρα των εκδόσεών του σε ξένες γλώσσες, που δίκαια αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Ελληνες λογοτέχνες ο οποίος καθιερώνεται ως ο πλέον πολυμεταφρασμένος Νεοέλληνας συγγραφέας παγκοσμίως.
Από τη μία πλευρά στις ξένες εκδόσεις, το μυθιστόρημα ο Ζορμπάς λαμβάνει το 1954 το βραβείο του καλύτερου ξένου μυθιστορήματος που εκδόθηκε στη Γαλλία. Μέχρι σήμερα έχει μεταφραστεί στις ακόλουθες γλώσσες: Αγγλικά, Αλβανικά, Αραβικά, Βιετναμέζικα, Βουλγαρικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Δανικά, Εβραϊκά, Εσθονικά, Ιαπωνικά, Ισλανδικά, Ισπανικά, Ιταλικά, Καταλανικά, Κινεζικά, Κορεατικά, Κροατικά, Λιθουανικά, Νορβηγικά, Ουγγρικά, Ουκρανικά, Ολλανδικά, Περσικά, Πολωνικά, Πορτογαλικά, Ρουμανικά, Ρωσικά, Σερβοκροάτικα, Σινγκαλέζικα, Σλοβακικά, Σλοβενικά, Σουηδικά, Τουρκικά, Τσέχικα, Φιλανδικά, στην ομιλούμενη γλώσσα της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, στην ομιλούμενη γλώσσα του Λουξεμβούργου και στην ομιλούμενη γλώσσα της Νότιας Αφρικής.
Στη μεγάλη οθόνη
Από την άλλη πλευρά στον κινηματογράφο η Μυθιστορία του Αλέξη Ζορμπά έχει παρασταθεί με τον πλέον δημοφιλέστατο διεθνώς τίτλο Zorba the Greek σε σενάριο-σκηνοθεσία του αξέχαστου Μιχάλη Κακογιάννη και σε μουσική του Μίκη Θεοδωράκη.
Τον ρόλο του Ζορμπά ενσάρκωσε ανεπανάληπτα ο Αντονι Κουίν, ενώ του συγγραφέα ο Αλαν Μπέιτς· η Λίλα Κέντροβα διακρίθηκε για την εξαιρετική ερμηνεία της στον ρόλο της Μαντάμ Ορτάνς· η Ειρήνη Παπά υποδύθηκε τον ρόλο της χήρας και ο αείμνηστος Σωτήρης Μουστάκας το ρόλο του Μιμυθού. Το 1965, η ταινία κέρδισε τρία Οσκαρ: β΄ γυναικείου ρόλου (Λίλα Κέντροβα), καλλιτεχνικής διεύθυνσης (Βασίλης Φωτόπουλος) και φωτογραφίας (Γουόλτερ Λάσαλι), ενώ ήταν υποψήφια και για τα Οσκαρ α΄ ανδρικού ρόλου (Αντονι Κουίν), διασκευασμένου σεναρίου, σκηνοθεσίας και καλύτερης ταινίας (Μιχάλης Κακογιάννης).
O Αλαν Μπέιτς, η Ελένη Καζαντζάκη και ο σκηνοθέτης Μιχάλης Κακογιάννης.
(Το φωτογραφικό υλικό προέρχεται από τo Αρχείο του Μουσείου Καζαντζάκη και το Αρχείο των Εκδόσεων Καζαντζάκη.)
(Το φωτογραφικό υλικό προέρχεται από τo Αρχείο του Μουσείου Καζαντζάκη και το Αρχείο των Εκδόσεων Καζαντζάκη.)
Τέλος, αξίζει να σημειώσουμε ότι το έργο του Νίκου Καζαντζάκη είναι ίσως το καλύτερο από τη σειρά των μυθιστορημάτων που έγραψε ο συγγραφέας στα μεταπολεμικά χρόνια και συγκαταλέγεται στα 100 Καλύτερα Βιβλία όλων των Εποχών σύμφωνα με την έκθεση που συντάχθηκε το 2002 από τη Νορβηγική Λέσχη του Βιβλίου.
Η πολυτελής επανέκδοση και η αγγλική μετάφραση
* Οι Εκδόσεις Καζαντζάκη, υπό τη διεύθυνση της Νίκης Σταύρου και την έμπειρη επιστημονική της ομάδα, επανακυκλοφο-ρούν τα άπαντα του Νίκου Καζαντζάκη σε μια καινούργια, σύγχρονη έκδοση· συγκεκριμένα, το λογοτεχνικό κείμενο είναι σε μονοτονικό, το επίμετρο είναι εμπλουτισμένο με εισαγωγικά και επιστημονικά κείμενα, ενώ το εξώφυλλο είναι πολυτελές χαρτόδετο με μοντέρνα αισθητική. Ο καινοτόμος προσανατολισμός των εκδόσεων αναδεικνύει το βαθύ αίσθημα σεβασμού τόσο στον Κρητικό συγγραφέα όσο και στον σύγχρονο αναγνώστη. Τον προσεχή Δεκέμβριο κυκλοφορούν τα τρία πρώτα βιβλία -Ασκητική, Αναφορά στον Γκρέκο και Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά- της νέας σειράς των Απάντων του Νίκου Καζαντζάκη.
* Ο Πίτερ Μπίν, ομότιμος καθηγητής της Αγγλικής και της Συγκριτικής Φιλολογίας του Dartmouth College στην Αμερική, μεταφράζει από την αρχή τον Ζορμπά στην αγγλική γλώσσα με τη συνεχή βοήθεια της επιστημονικής ομάδας των Εκδόσεων Καζαντζάκη.
Το βιβλίο Zorba the Greek -σε μετάφραση του καθ. Μπιν- πρόκειται να κυκλοφορήσει μέσα στο 2014 από τον εκδοτικό οίκο Simon & Schuster.
"Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου"
provocateur
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου