Η ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΖΑΧΑΡΩΣ
ΕΠΙΘΕΣΙΣ
ΚΑΙ ΤΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΖΑΡΑ
Η
κωμόπολις Ζαχάρω της Όλυμπίας είχε υποστεί επανειλημμένως επιθέσεις από τα
συμμοριακά συγκροτήματα της ορεινής Αρκαδίας και Ηλείας. Άλλ' οι άνδρες της
Υποδιοικήσεως Χωροφυλακής και του Μεταβατικού Αποσπάσματος Ζάρα είχον γενναίως
αποκρούσει άπάσας τας επιθέσεις.
Ιδίως αι επιθέσεις τής 21ης Οκτωβρίου 1947 και της 24ης Ιουνίου 1948 διεξήχθησαν μετά πραγματικής λύσσης εκ μέρους πλήρους πολεμικής παρατάξεως κομμουνιστικών δυνάμεων, απέτυχον δε χάρις εις την ηρωικήν αντίστασιν της μικράς εκεί δυνάμεως Χωροφυλακής, μετεχόντων και των κατοίκων, ακόμη και των μαθητών του σχολείου. Είχε δε απονεμηθεί εις την πολίχνην Ζαχάρω ο πολεμικός Σταυρός δια την ηρωικήν δράσιν τών κατοίκων παρά το πλευρό των χωροφυλάκων φρουρών των.
Ιδιαιτέρως εκίνησε τον θαυμασμόν η ηρωική δράσις τοϋ Αποσπάσματος Ζάρα, περί του οποίου ασχολήθημεν ήδη. Επρόκειτο περί ενός αληθώς εκπληκτικού, ενωμοτάρχου εν αρχή, ανθυπασπιστού και ανθυπομοιράρχου εν συνεχεία, ο όποιος είχε προαχθεί δις κατά την διάρκειαν του συμμοριτοπολέμου εις την Πελοπόννησον δι' ηρωισμούς και ανδραγαθήματα φθάνοντα μέχρι του θρύλου. Ό Ζάρας επί κεφαλής ανεξαρτήτου μονάδος εξ εκατοντάδος περίπου χωροφυλάκων, είχε καταστεί το φόβητρον των κομμουνιστικών συμμοριών, πολλάς των οποίων είχεν εξοντώσει δια στρατηγικών ελιγμών, ενεδρών και αιφνιδιαστικών επιθέσεων. Πολλάκις τα συνενούμενα και φθάνοντα εις υπερδεκαπλασίας δυνάμεις συμμοριακά συγκροτήματα Πελοποννήσου επεχείρησαν να εξοντώσουν το Απόσπασμα Ζάρα, το όποιον είχε γίνει κάρφος των οφθαλμών των. Αλλ' ο Ζάρας διέφευγε πάντοτε και ενεργών αντεπιθέσεις επέφερε μεγάλην φθοράν εις τους συμμορίτας. Εις τας περιοχάς εις τας οποίας έδρασε το Απόσπασμα Ζάρα οι πληθυσμοί ανέπνεαν, ανέκτων το αίσθημα ασφαλείας και απέκτων εμπιστοσύνην εις το Κράτος. Ο επιτελάρχης τής Ανωτέρας Στρατιωτικής Διοικήσεως Πελοποννήσου συνταγματάρχης Πεζικού Αντ. Κολλιόπουλος, ως ακολούθως εκθέτει τα τής ηρωικής δράσεως του Αποσπάσματος Ζάρα κατά την μάχην της Ζαχάρως της 26 Ιουνίου 1948:
Κατά την 10ην Σεπτεμβρίου 1948 αφίχθημεν εις Ζαχάρω μετά του προσωπάρχου Α.Σ.Δ. Πελοποννήσου αντισυνταγματάρχου Προκοπίου Πλάτωνος, προς επιθεώρησιν του Αποσπάσματος Χωροφυλακής Ζάρα, όπερ τακτικώς υπάγεται υπό την Α.Σ.Δ. Πελοποννήσου.
Κατά την εκεί παραμονήν μου ενεργήσας αυτοψίαν επί του πεδίου τής μάχης 24 Ιουνίου και λαβών γνώσιν του σχεδίου αμύνης του Αποσπάσματος κατά την ημέραν τής ως άνω μάχης και αρυσθείς πληροφορίας παρά τε του διοικητού του Αποσπάσματος, των υπαξιωματικών ανδρών και των διανοουμένων κατοίκων τής κωμοπόλεως, διεπίστωσα και συνήγαγον τα κάτωθι συμπεράσματα δια την ως άνω μάχην:
Ο διοικητής του Αποσπάσματος είχε κατανείμει την εξ 111 ανδρών μικράν δύναμίν του, εις πέντε φυλάκια μόνιμα επιτηρήσεως και εν τμήμα δυνάμεως διμοιρίας κινητόν δι' εγκατάστασιν ενεδρών και περιπόλων εις θέσεις εναλασσομένας περιφερειακούς της όλης διατάξεως.
Το κινητόν τούτο τμήμα την νύκτα τής επιθέσεως είχε τοποθετηθεί εις εξαιρετικώς δεσπόζον σημείον, (αντέρεισμα ύπερθεν του χωρίου Ξηροχώριον) ευρίσκετο δε εις αρκετήν απόστασιν των άλλων φυλακίων επιμελώς κεκρυμμένον. Ή αποστολή του τμήματος τούτου ήτο να αφήσει τον εχθρόν να είσδυση προς τας θέσεις των φυλακίων και εις κατάλληλον στιγμήν να τον προσβάλει αιφνιδιαστικώς εκ των νώτων.
Η υπόλοιπος δύναμις είχε κατανεμηθεί εις 5 φυλάκια μόνιμα πέριξ και εντός τής κωμοπόλεως. Ελεύθεροι σκοπευταί ανά δύο είχον τοποθετηθεί εις τους αμπελώνας κεκρυμμένοι εις διάφορα σημεία, με εντολήν να αφήσουν τους συμμορίτας νά προχωρήσουν και να τους βάλουν έπειτα εκ των νώτων.
Η θέσις των φυλακίων είχε καλώς επιλεγεί, ώστε ταύτα αφ' ενός να αμύνωνται καλώς της θέσεως των, αφ' ετέρου δε ν' αλληλοϋποστηρίζονται δια πυρών. Είχον οργανωθεί θέσεις μάχης, προχείρως μεν, αλλά πολύ καλώς και έκαστον φυλάκιον είχεν εφοδιασθεί δι' ικανού αριθμού πυρομαχικών. Η όλη διάταξίς των ήτο τοιαύτη ώστε να εξασφαλίζεται η άμυνα της κωμοπόλεως.
Η φυσική μορφολογία του εδάφους της Ζαχάρως δεν προσφέρεται δι' άμυναν, καθόσον η κωμόπολις επεκτείνεται εις αρκετόν βάθος, περιβάλλεται δε εκ πλείστων φυτειών εξ ελαιώνων και σταφιδαμπέλων, χαράδραι δε και κεκαλυμμέναι οδεύσεις οδηγούν τον εχθρόν αφανώς εγγύς τής πόλεως, τόσον εκ των ΝΔ υπορειών του όρους Λαπίθαιον, όσον και εκ των δυτικών τοιούτων του όρους Μίνθης.
Δι' αποτελεσματικήν άμυναν και προστασίαν της κωμοπόλεως δια τους ως άνω λόγους άπητείτο δύναμις τουλάχιστον τάγματος. Πώς ο αποσπασματάρχης Ζάρας με 111 μόνον άνδρας κατώρθωσεν ου μόνον να επιτυχή την αποστολήν του, άλλα και να επιφέρει σοβαρωτάτας απώλειας εις τους επιτεθέντας δεκαπλάσιους συμμορίτας κατά την 24ην Ιουνίου;
Το μυστικόν τής επιτυχίας δεν είναι τίποτε άλλο παρά η θαυμάσια διάταξις του Αποσπάσματος και το άριστον σχέδιον ενεργείας.
Η κατανομή τής δυνάμεως του εις 5 φυλάκια, εις καταλλήλους θέσεις αλληλοϋποστηριζομένας, εξηνάγκασαν τον επιτιθέμενον να διασπείρει τας δυνάμεις και τα πυρά του.
Η τοποθέτησις ιδία μιας διμοιρίας μακράν τής διατάξεως εις δεσπόζουσαν θέσιν και η εκδήλωσις ταύτης εις την κρίσιμον στιγμήν τής μάχης κατά των νώτων του εχθρού, επέφερε σύγχυσιν και πανικόν εις τους επιδρομείς και συνέβαλε τα μέγιστα εις την επιτυχή έκβασιν του όλου αγώνος.
Σπουδαίως συνετέλεσαν οι εντός των αμπελώνων, οίτινες εξεδήλωσαν πυρά κατά των νώτων των συμμοριτών και επέφερον εις αυτούς σύγχυσιν.
Η συγκέντρωσις απάσης τής δυνάμεως εντός των κωμοπόλεων θα απετέλει ασυγχώρητον σφάλμα, διότι οι συμμορίται ανενόχλητοι και απερίσπαστοι θα συνεκέντρωναν άπαντα τα πυρά των εναντίον του συγκεντρωμένου τμήματος και θα το εξουδετέρωναν ευκόλως.
Εάν υπάρχει τις υποστηρίζων την ως άνω άποψιν και καταλογίζων σφάλμα εις τον ανθυπομοίραρχον Ζάραν δια την ληφθείσαν διάταξιν, ασφαλώς, αν δεν άγηται από άλλα ελατήρια, στερείται και της στοιχειώδους τακτικής αντιλήψεως. Το αποτέλεσμα τής μάχης δικαιώνει πλήρως τον ανθυπομοίραρχον Ζάραν.
Αν παραδεχθώμεν ότι η διάταξις ήτο εσφαλμένη πρώτος υπεύθυνος δια τούτο είναι ο προϊστάμενος του Αποσπάσματος Ζάρα διοικητής Χωροφυλακής Τριφυλλίας, όστις προ της μάχης δεν επεσκέφθη το Απόσπασμα Ζάρα δια να υπόδειξη το εσφαλμένον της διατάξεως.
Κατά την μάχην τής 24.6.48 υπέροχος υπήρξε η διεύθυνσις του αγώνος από τον ηρωικώτατον διοικητήν του Αποσπάσματος ανθυπομοίραρχον Ζάραν. Η μαχητική στάσις του κατά την μάχην, υπήρξε στάσις ήρωος.
Άπαντες οι άνδρες κατά την διεξαγωγήν της μάχης πολέμησαν σκληρά επί 12 ώρας κατά πολλαπλασίου εχθρού, με αναλογίαν ένας προς οκτώ. Ό εχθρός μετά λύσσης και κατά κύματα πανταχόθεν επετίθετο με πείσμα, άλλ' ή φρουρά με άφθαστον ηρωισμό, έπληξε θανασίμως τον επιδρομέα και εξηνάγκασε τούτον να υποχώρηση με βαρυτάτας απωλείας εις νεκρούς, τραυματίας και υλικά.
Αι αλλεπάλληλοι επιτυχίαι και νίκες του Αποσπάσματος Ζάρα περιποιούσι τιμήν δια την Χωροφυλακήν εις τας τάξεις τής οποίας ανήκει τούτο. Η προϊσταμένη του Αρχή αντί να είναι υπερήφανος δια την δράσιν τούτου, συντάσσει εκθέσεις ότι ο διοικητής του Αποσπάσματος δεν ενήργησε καλώς, τα αποτελέσματα όμως των 3 μαχών τής Ζαχάρως μαρτυρούν το αντίθετον.
Ο ανθυπομοίραρχος Ζάρας και οι άνδρες του είναι άξιοι να προταθώσι δι' ήθικάς αμοιβάς δια την υπέροχον δράσιν των".
Σ.Τ.Γ. 18 Όκτωβρίου 1948 Ο Έπιτελάρχης Α.Σ.Δ. Πελοποννήσου
ΚΟΛΛΙΟΠΟΥΛΟΣ
Συνταγματάρχης
---------------------------------------------------------------------------------
Η Α.Σ.Δ.Π. κοινοποίησε την ως κάτωθι Ημερησίαν Διαταγήν της 26.6.48 :
Α.Σ.Δ.Π. ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΔΙΑΤΑΓΗ 26.6.48
Την 24ην Ιουνίου το Απόσπασμα Ζάρα κέρδισε νέαν νίκην, πρόσθεσαν μίαν λαμπράν εισέτι σελίδα εις την ιστορίαν του, το εξαιρετικόν τούτο Απόσπασμα.
Υπερχίλιοι συμμορίται από τής 03.00 ώρας χρησιμοποιούντες βαρύν οπλισμόν ενεργούν αλλεπάλληλους επιθέσεις εξ όλων των κατευθύνσεων κατά του υπερασπίζοντος την κωμόπολιν της Ζαχάρως Αποσπάσματος Ζάρα.
Διοικητής, βαθμοφόροι και οπλίται Αποσπάσματος με πίστιν προς την νίκην και τον διεξαγόμενον υπό του Έθνους αγώνα και με απόφασιν να πέσωσιν μέχρις ενός αποκρούουν τας διαδοχικάς του εχθρού επιθέσεις, προκαλούντες εις τούτον σοβαράς απωλείας. Οι άνδρες του Αποσπάσματος δια της απαράμιλλου αυτοθυσίας και ηρωισμού των αποδεικνύουν δια μίαν εισέτι φοράν ότι η πίστις προς την Πατρίδα και τον αγώνα φέρουν την νίκην, η ψυχή νίκα την ύλην. 49 νεκρούς εγκαταλείπουν οι συμμορίται φεύγοντες και υπέρ τους 80 τραυματίας μεταφέρουν κατησχυμένοι, υπερχίλιοι ΕΑΜοσλαβοβούλγαροι από τους ολίγους Έλληνας.
Προς τον διοικητήν, βαθμοφόρους και άνδρας του Αποσπάσματος Ζάρα εκφράζω την πλήρη ευαρέσκειαν και συγχαρητήρια μου.
Ο ανθυπασπιστής Ζάρας να υποβάλει προτάσεις ηθικών αμοιβών εις διακριθέντας βαθμοφόρους και οπλίτας αποσπάσματος".
ΤΣΙΓΚΟΥΝΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
Ιδίως αι επιθέσεις τής 21ης Οκτωβρίου 1947 και της 24ης Ιουνίου 1948 διεξήχθησαν μετά πραγματικής λύσσης εκ μέρους πλήρους πολεμικής παρατάξεως κομμουνιστικών δυνάμεων, απέτυχον δε χάρις εις την ηρωικήν αντίστασιν της μικράς εκεί δυνάμεως Χωροφυλακής, μετεχόντων και των κατοίκων, ακόμη και των μαθητών του σχολείου. Είχε δε απονεμηθεί εις την πολίχνην Ζαχάρω ο πολεμικός Σταυρός δια την ηρωικήν δράσιν τών κατοίκων παρά το πλευρό των χωροφυλάκων φρουρών των.
Ιδιαιτέρως εκίνησε τον θαυμασμόν η ηρωική δράσις τοϋ Αποσπάσματος Ζάρα, περί του οποίου ασχολήθημεν ήδη. Επρόκειτο περί ενός αληθώς εκπληκτικού, ενωμοτάρχου εν αρχή, ανθυπασπιστού και ανθυπομοιράρχου εν συνεχεία, ο όποιος είχε προαχθεί δις κατά την διάρκειαν του συμμοριτοπολέμου εις την Πελοπόννησον δι' ηρωισμούς και ανδραγαθήματα φθάνοντα μέχρι του θρύλου. Ό Ζάρας επί κεφαλής ανεξαρτήτου μονάδος εξ εκατοντάδος περίπου χωροφυλάκων, είχε καταστεί το φόβητρον των κομμουνιστικών συμμοριών, πολλάς των οποίων είχεν εξοντώσει δια στρατηγικών ελιγμών, ενεδρών και αιφνιδιαστικών επιθέσεων. Πολλάκις τα συνενούμενα και φθάνοντα εις υπερδεκαπλασίας δυνάμεις συμμοριακά συγκροτήματα Πελοποννήσου επεχείρησαν να εξοντώσουν το Απόσπασμα Ζάρα, το όποιον είχε γίνει κάρφος των οφθαλμών των. Αλλ' ο Ζάρας διέφευγε πάντοτε και ενεργών αντεπιθέσεις επέφερε μεγάλην φθοράν εις τους συμμορίτας. Εις τας περιοχάς εις τας οποίας έδρασε το Απόσπασμα Ζάρα οι πληθυσμοί ανέπνεαν, ανέκτων το αίσθημα ασφαλείας και απέκτων εμπιστοσύνην εις το Κράτος. Ο επιτελάρχης τής Ανωτέρας Στρατιωτικής Διοικήσεως Πελοποννήσου συνταγματάρχης Πεζικού Αντ. Κολλιόπουλος, ως ακολούθως εκθέτει τα τής ηρωικής δράσεως του Αποσπάσματος Ζάρα κατά την μάχην της Ζαχάρως της 26 Ιουνίου 1948:
Κατά την 10ην Σεπτεμβρίου 1948 αφίχθημεν εις Ζαχάρω μετά του προσωπάρχου Α.Σ.Δ. Πελοποννήσου αντισυνταγματάρχου Προκοπίου Πλάτωνος, προς επιθεώρησιν του Αποσπάσματος Χωροφυλακής Ζάρα, όπερ τακτικώς υπάγεται υπό την Α.Σ.Δ. Πελοποννήσου.
Κατά την εκεί παραμονήν μου ενεργήσας αυτοψίαν επί του πεδίου τής μάχης 24 Ιουνίου και λαβών γνώσιν του σχεδίου αμύνης του Αποσπάσματος κατά την ημέραν τής ως άνω μάχης και αρυσθείς πληροφορίας παρά τε του διοικητού του Αποσπάσματος, των υπαξιωματικών ανδρών και των διανοουμένων κατοίκων τής κωμοπόλεως, διεπίστωσα και συνήγαγον τα κάτωθι συμπεράσματα δια την ως άνω μάχην:
Ο διοικητής του Αποσπάσματος είχε κατανείμει την εξ 111 ανδρών μικράν δύναμίν του, εις πέντε φυλάκια μόνιμα επιτηρήσεως και εν τμήμα δυνάμεως διμοιρίας κινητόν δι' εγκατάστασιν ενεδρών και περιπόλων εις θέσεις εναλασσομένας περιφερειακούς της όλης διατάξεως.
Το κινητόν τούτο τμήμα την νύκτα τής επιθέσεως είχε τοποθετηθεί εις εξαιρετικώς δεσπόζον σημείον, (αντέρεισμα ύπερθεν του χωρίου Ξηροχώριον) ευρίσκετο δε εις αρκετήν απόστασιν των άλλων φυλακίων επιμελώς κεκρυμμένον. Ή αποστολή του τμήματος τούτου ήτο να αφήσει τον εχθρόν να είσδυση προς τας θέσεις των φυλακίων και εις κατάλληλον στιγμήν να τον προσβάλει αιφνιδιαστικώς εκ των νώτων.
Η υπόλοιπος δύναμις είχε κατανεμηθεί εις 5 φυλάκια μόνιμα πέριξ και εντός τής κωμοπόλεως. Ελεύθεροι σκοπευταί ανά δύο είχον τοποθετηθεί εις τους αμπελώνας κεκρυμμένοι εις διάφορα σημεία, με εντολήν να αφήσουν τους συμμορίτας νά προχωρήσουν και να τους βάλουν έπειτα εκ των νώτων.
Η θέσις των φυλακίων είχε καλώς επιλεγεί, ώστε ταύτα αφ' ενός να αμύνωνται καλώς της θέσεως των, αφ' ετέρου δε ν' αλληλοϋποστηρίζονται δια πυρών. Είχον οργανωθεί θέσεις μάχης, προχείρως μεν, αλλά πολύ καλώς και έκαστον φυλάκιον είχεν εφοδιασθεί δι' ικανού αριθμού πυρομαχικών. Η όλη διάταξίς των ήτο τοιαύτη ώστε να εξασφαλίζεται η άμυνα της κωμοπόλεως.
Η φυσική μορφολογία του εδάφους της Ζαχάρως δεν προσφέρεται δι' άμυναν, καθόσον η κωμόπολις επεκτείνεται εις αρκετόν βάθος, περιβάλλεται δε εκ πλείστων φυτειών εξ ελαιώνων και σταφιδαμπέλων, χαράδραι δε και κεκαλυμμέναι οδεύσεις οδηγούν τον εχθρόν αφανώς εγγύς τής πόλεως, τόσον εκ των ΝΔ υπορειών του όρους Λαπίθαιον, όσον και εκ των δυτικών τοιούτων του όρους Μίνθης.
Δι' αποτελεσματικήν άμυναν και προστασίαν της κωμοπόλεως δια τους ως άνω λόγους άπητείτο δύναμις τουλάχιστον τάγματος. Πώς ο αποσπασματάρχης Ζάρας με 111 μόνον άνδρας κατώρθωσεν ου μόνον να επιτυχή την αποστολήν του, άλλα και να επιφέρει σοβαρωτάτας απώλειας εις τους επιτεθέντας δεκαπλάσιους συμμορίτας κατά την 24ην Ιουνίου;
Το μυστικόν τής επιτυχίας δεν είναι τίποτε άλλο παρά η θαυμάσια διάταξις του Αποσπάσματος και το άριστον σχέδιον ενεργείας.
Η κατανομή τής δυνάμεως του εις 5 φυλάκια, εις καταλλήλους θέσεις αλληλοϋποστηριζομένας, εξηνάγκασαν τον επιτιθέμενον να διασπείρει τας δυνάμεις και τα πυρά του.
Η τοποθέτησις ιδία μιας διμοιρίας μακράν τής διατάξεως εις δεσπόζουσαν θέσιν και η εκδήλωσις ταύτης εις την κρίσιμον στιγμήν τής μάχης κατά των νώτων του εχθρού, επέφερε σύγχυσιν και πανικόν εις τους επιδρομείς και συνέβαλε τα μέγιστα εις την επιτυχή έκβασιν του όλου αγώνος.
Σπουδαίως συνετέλεσαν οι εντός των αμπελώνων, οίτινες εξεδήλωσαν πυρά κατά των νώτων των συμμοριτών και επέφερον εις αυτούς σύγχυσιν.
Η συγκέντρωσις απάσης τής δυνάμεως εντός των κωμοπόλεων θα απετέλει ασυγχώρητον σφάλμα, διότι οι συμμορίται ανενόχλητοι και απερίσπαστοι θα συνεκέντρωναν άπαντα τα πυρά των εναντίον του συγκεντρωμένου τμήματος και θα το εξουδετέρωναν ευκόλως.
Εάν υπάρχει τις υποστηρίζων την ως άνω άποψιν και καταλογίζων σφάλμα εις τον ανθυπομοίραρχον Ζάραν δια την ληφθείσαν διάταξιν, ασφαλώς, αν δεν άγηται από άλλα ελατήρια, στερείται και της στοιχειώδους τακτικής αντιλήψεως. Το αποτέλεσμα τής μάχης δικαιώνει πλήρως τον ανθυπομοίραρχον Ζάραν.
Αν παραδεχθώμεν ότι η διάταξις ήτο εσφαλμένη πρώτος υπεύθυνος δια τούτο είναι ο προϊστάμενος του Αποσπάσματος Ζάρα διοικητής Χωροφυλακής Τριφυλλίας, όστις προ της μάχης δεν επεσκέφθη το Απόσπασμα Ζάρα δια να υπόδειξη το εσφαλμένον της διατάξεως.
Κατά την μάχην τής 24.6.48 υπέροχος υπήρξε η διεύθυνσις του αγώνος από τον ηρωικώτατον διοικητήν του Αποσπάσματος ανθυπομοίραρχον Ζάραν. Η μαχητική στάσις του κατά την μάχην, υπήρξε στάσις ήρωος.
Άπαντες οι άνδρες κατά την διεξαγωγήν της μάχης πολέμησαν σκληρά επί 12 ώρας κατά πολλαπλασίου εχθρού, με αναλογίαν ένας προς οκτώ. Ό εχθρός μετά λύσσης και κατά κύματα πανταχόθεν επετίθετο με πείσμα, άλλ' ή φρουρά με άφθαστον ηρωισμό, έπληξε θανασίμως τον επιδρομέα και εξηνάγκασε τούτον να υποχώρηση με βαρυτάτας απωλείας εις νεκρούς, τραυματίας και υλικά.
Αι αλλεπάλληλοι επιτυχίαι και νίκες του Αποσπάσματος Ζάρα περιποιούσι τιμήν δια την Χωροφυλακήν εις τας τάξεις τής οποίας ανήκει τούτο. Η προϊσταμένη του Αρχή αντί να είναι υπερήφανος δια την δράσιν τούτου, συντάσσει εκθέσεις ότι ο διοικητής του Αποσπάσματος δεν ενήργησε καλώς, τα αποτελέσματα όμως των 3 μαχών τής Ζαχάρως μαρτυρούν το αντίθετον.
Ο ανθυπομοίραρχος Ζάρας και οι άνδρες του είναι άξιοι να προταθώσι δι' ήθικάς αμοιβάς δια την υπέροχον δράσιν των".
Σ.Τ.Γ. 18 Όκτωβρίου 1948 Ο Έπιτελάρχης Α.Σ.Δ. Πελοποννήσου
ΚΟΛΛΙΟΠΟΥΛΟΣ
Συνταγματάρχης
---------------------------------------------------------------------------------
Η Α.Σ.Δ.Π. κοινοποίησε την ως κάτωθι Ημερησίαν Διαταγήν της 26.6.48 :
Α.Σ.Δ.Π. ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΔΙΑΤΑΓΗ 26.6.48
Την 24ην Ιουνίου το Απόσπασμα Ζάρα κέρδισε νέαν νίκην, πρόσθεσαν μίαν λαμπράν εισέτι σελίδα εις την ιστορίαν του, το εξαιρετικόν τούτο Απόσπασμα.
Υπερχίλιοι συμμορίται από τής 03.00 ώρας χρησιμοποιούντες βαρύν οπλισμόν ενεργούν αλλεπάλληλους επιθέσεις εξ όλων των κατευθύνσεων κατά του υπερασπίζοντος την κωμόπολιν της Ζαχάρως Αποσπάσματος Ζάρα.
Διοικητής, βαθμοφόροι και οπλίται Αποσπάσματος με πίστιν προς την νίκην και τον διεξαγόμενον υπό του Έθνους αγώνα και με απόφασιν να πέσωσιν μέχρις ενός αποκρούουν τας διαδοχικάς του εχθρού επιθέσεις, προκαλούντες εις τούτον σοβαράς απωλείας. Οι άνδρες του Αποσπάσματος δια της απαράμιλλου αυτοθυσίας και ηρωισμού των αποδεικνύουν δια μίαν εισέτι φοράν ότι η πίστις προς την Πατρίδα και τον αγώνα φέρουν την νίκην, η ψυχή νίκα την ύλην. 49 νεκρούς εγκαταλείπουν οι συμμορίται φεύγοντες και υπέρ τους 80 τραυματίας μεταφέρουν κατησχυμένοι, υπερχίλιοι ΕΑΜοσλαβοβούλγαροι από τους ολίγους Έλληνας.
Προς τον διοικητήν, βαθμοφόρους και άνδρας του Αποσπάσματος Ζάρα εκφράζω την πλήρη ευαρέσκειαν και συγχαρητήρια μου.
Ο ανθυπασπιστής Ζάρας να υποβάλει προτάσεις ηθικών αμοιβών εις διακριθέντας βαθμοφόρους και οπλίτας αποσπάσματος".
ΤΣΙΓΚΟΥΝΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
Υποστράτηγος - Διοικητής
Λόγω των απωλειών ας υπέστη το Απόσπασμα Ζάρα, κατά την μάχην της Ζαχάρως, η Α.Σ.Δ.Π. ζήτησε την ενίσχυσιν του δια τής ως κάτωθι προς το Γ.Ε.Σ. αναφοράς της:
Λόγω των απωλειών ας υπέστη το Απόσπασμα Ζάρα, κατά την μάχην της Ζαχάρως, η Α.Σ.Δ.Π. ζήτησε την ενίσχυσιν του δια τής ως κάτωθι προς το Γ.Ε.Σ. αναφοράς της:
Ο
αποσπασματάρχης Γ. Ζάρας με στολή εκστρατείας. Ο Ζάρας ηγούμενος Αποσπάσματος
Χωροφυλακής έδρασεν εις τας περιοχάς Ολυμπίας - Τριφυλλίας και Αρκαδίας και
είχε καταστεί το φόβητρον του συμμοριτισμού εν Πελοποννήσω.
|
Θέμα: Απόσπασμα Ζάρα
Απόρρητος
Προς: Γ.Ε.Σ./Α1 Α.Σ.Δ.Π./Α.Π. 172001/226/Α1
Κοιν:Άπόσπ.Ζάρα-Α1 Σ.Τ.Γ. 909 τη 5.7.48
1. Κατόπιν τής τελευταίας επιθέσεως των συμμοριτών κατά τής Ζαχάρως η δύναμις του Αποσπάσματος Ζάρα εμειώθη εις οπλίτας καί βαθμοφόρους λόγω των απωλειών ας έσχεν.
2. Το εν λόγω Απόσπασμα αποτελεί την μόνην δύναμιν επί τής οποίας στηρίζεται η ασφάλεια των επαρχιών Ολυμπίας και Τριφυλλίας καί τής σιδηροδρομικής γραμμής Κυπαρισσίας - Πύργου.
3. Υποβάλλομεν όθεν την παράκλησιν όπως ενεργήσητε μέσω του Υπουργείου Δημοσίας Τάξεως δια την ενίσχυσιν του Αποσπάσματος Ζάρα εις προσωπικόν.
Δια του προσωπικού τούτου δέον όχι μόνον να αναπληρωθώσιν αι απώλειαι, αλλά και να αυξηθεί η δύναμις του Αποσπάσματος, ίνα δυνηθεί τούτο να αντεπεξέλθη ευχερέστερον εις την αποστολήν του.
ΤΣΙΓΚΟΥΝΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
Υποστράτηγος - Διοικητής
Οι κομμουνισταί μένεα πνέοντες δια τας αποτυχίας των, παρεσκεύασαν μεγάλην επίθεσιν δι' όλων των δυνάμεων των της περιοχής Μεσσηνίας - Ηλίδος και Λακωνίας. Είχον ανέλθει περίπου εις 1200 συμμορίτας, εκ των οποίων 250 διετέθησαν δι' ενέδρας προς παρεμπόδισιν ενισχύσεων. Βαδίζοντες κατά την νύκτα και κρυπτόμενοι κατά την ημέραν, συνεκεντρώθησαν την νύκτα τής 13ης Οκτωβρίου 1948 πέριξ της Ζαχάρως και περί την 4ην πρωινήν ενήργησαν κεραυνοβόλον επίθεσιν κατά των φυλακίων δια να εισορμήσουν εις την πόλιν. Η αγρυπνούσα εξ 100 ανδρών του Μεταβατικού Αποσπάσματος, 19 οπλιτών της Υποδιοικήσεως και 37 ενόπλων ΜΑΥ φρουρά αντέταξε γενναίαν άμυναν, καθηλώσασα τους λυσσωδώς επιτιθεμένους συμμορίτας. Με όλμους, χειροβομβίδας και οπλοπολυβόλα οι συμμορίται είχον φθάσει εις μικράν απόστασιν από του κέντρου τής κωμοπόλεως, αλλά τα φυλάκια αντείχον.
Ο αγών συνεχίζετο λυσσώδης, σχεδόν στήθος προς στήθος, καθ' όλην την πρωίαν τής 13ης Οκτωβρίου, άλλ' εν μέσω μιας κολάσεως πυρός οι γενναίοι άνδρες τής φρουράς συνέχιζον άκαμπτοι τον αγώνα. Οι συμμορίται επυρπόλουν με φλογοβόλα τα δημόσια και τραπεζικά κτίρια και δι' οπών ανοιγομένων με χειροβομβίδας και δυναμίτιδας εκέρδιζον έδαφος, περισφίγγοντες ολονέν περισσότερον τα φυλάκια και τα οχυρά. Άλλ' οι ηρωικοί υπερασπισταί των, μέσα εις μίαν κόλασιν πυρός, απέκρουον τας επιθέσεις με χάλαζαν σφαιρών και θύελλαν βλημάτων, ψάλλοντες τον Ύμνον της Ελευθερίας. Παρά το εκπληκτικώς άνισον τοϋ αγώνος, η φρουρά εκράτει τας θέσεις της μέχρι τής 12ης μεσημβρινής, ότε εφάνησαν αι εμπροσθοφυλακαί του καταφθάσαντος προς βοήθειαν 616 Τάγματος. Μετ' ολίγον κατέφθασαν και αι εκ Πύργου από θαλάσσης σταλείσαι ενισχύσεις. Οι συμμορίται κινδυνεύοντες να κυκλωθούν και αφ' ου υπέστησαν μεγάλην φθοράν, ηναγκάσθησαν να τραπούν εις φυγήν εγκαταλείψαντες άφθονον υλικόν πολέμου και πολλά λάφυρα.
Ο αγών είχε λήξει, η πόλις εν μέρει είχεν ερειπωθεί, άλλ' άπεσοβήθη η ολική καταστροφή της και οι κάτοικοι διέφυγον την σφαγήν. Ή πολύωρος αυτή μάχη από την οποίαν εξήλθον νικηταί οι 165 άνδρες τής Χωροφυλακής, περιεσφιγμένοι πανταχόθεν και παλαίοντες κατά δεκαπλασίου εχθρού εφορμώντος μετά λύσσης και διαθέτοντος όλμους, χειροβομβίδας, δυναμίτιδας, καπνογόνα, αυτόματα και εν γένει τα τελειότερα πολεμικά μέσα, αποτελεί ένα από τα ηρωικώτερα επεισόδια του συμμοριτοπολέμου. Πλήρη έκθεσιν των γεγονότων της Ζαχάρως παραθέτομεν εις το τέλος του παρόντος μέρους.
Το Απόσπασμα Ζάρα, το όποιον παρά το σχετικώς ολιγάριθμον της δυνάμεως του είχε καταστεί χάρις εις την ηρωικήν δράσιν του ο κυριώτερος παράγων της συντριβής του συμμοριτισμού εις την Πελοπόννησον, είχεν υποστεί μεγάλην εξασθένησιν λόγω των σημαντικών απωλειών του. Δια τούτο, κατόπιν εκθέσεως του στρατιωτικού διοικητού Πελοποννήσου την 25 Σεπτεμβρίου 1948, ο Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου στρατηγός Γιατζής ζήτησε την ταχείαν ενίσχυσίν του δια του κατωτέρω επείγοντος απορρήτου εγγράφου του προς τα Υπουργεία Στρατιωτικών και Δημοσίας Τάξεως.
 |
1. Μετά
επανειλημμένος προσβολάς ας υπέστη εσχάτως το Απόσπασμα Ζάρα υπό ισχυρών
συμμοριακών δυνάμεων και τους σκληρούς αγώνας ους διεξήγαγε δια την απόκρουσιν
των προσβολών, η δύναμίς του εμειώθη σημαντικώς, ανερχομένη ήδη εις 90 άνδρας.
2. Δια τής ανωτέρω δυνάμεως δεν είναι δυνατός ο έλεγχος τής περιοχής Ζαχάρως, ήτις εν τούτοις αποτελεί ενδιαφέρουσαν ζώνην της Πελοποννήσου, καθ' όσον εκτός του ότι είναι πυκνότατα κατωκημένη και λίαν εύφορος, υπάρχουν πληροφορίαι ότι οι συμμορίται προτίθενται να χρησιμοποιήσουν τας ακτάς δια την διοχέτευσιν εκείθεν πολεμικού υλικού.
3. Επειδή το Απόσπασμα τούτο μέχρι σήμερον έχει σημειώσει επιτυχίας, ο δε διοικητής του έδωσε δείγματα διοικητικής ικανότητος, παρακαλούμεν όπως διπλασιασθεί η δύναμις του Αποσπάσματος, ίνα δύναται τούτο δια μέρους τής δυνάμεως του να ενεργεί επιδρομάς και αναγνωρίσεις εις μεγάλην ακτίνα, προς αποτελεσματικόν ελεγχον τής περιοχής δια την εξύψωσιν του φρονήματος του λαού και την απαγόρευσιν εφοδιασμού εκείθεν των συμμοριτών από θαλάσσης.
4. Το Γ.Ε.Σ. ενίσχυσε το Απόσπασμα Ζάρα σημαντικώς δι' οπλισμού.
2. Δια τής ανωτέρω δυνάμεως δεν είναι δυνατός ο έλεγχος τής περιοχής Ζαχάρως, ήτις εν τούτοις αποτελεί ενδιαφέρουσαν ζώνην της Πελοποννήσου, καθ' όσον εκτός του ότι είναι πυκνότατα κατωκημένη και λίαν εύφορος, υπάρχουν πληροφορίαι ότι οι συμμορίται προτίθενται να χρησιμοποιήσουν τας ακτάς δια την διοχέτευσιν εκείθεν πολεμικού υλικού.
3. Επειδή το Απόσπασμα τούτο μέχρι σήμερον έχει σημειώσει επιτυχίας, ο δε διοικητής του έδωσε δείγματα διοικητικής ικανότητος, παρακαλούμεν όπως διπλασιασθεί η δύναμις του Αποσπάσματος, ίνα δύναται τούτο δια μέρους τής δυνάμεως του να ενεργεί επιδρομάς και αναγνωρίσεις εις μεγάλην ακτίνα, προς αποτελεσματικόν ελεγχον τής περιοχής δια την εξύψωσιν του φρονήματος του λαού και την απαγόρευσιν εφοδιασμού εκείθεν των συμμοριτών από θαλάσσης.
4. Το Γ.Ε.Σ. ενίσχυσε το Απόσπασμα Ζάρα σημαντικώς δι' οπλισμού.
