Η λέξη Ξενηλασία, σε πρώτη
σημασία, υποδηλώνει την απαγόρευση αφίξεων ή την εκδίωξη ξένων από ένα τόπο. Τη δεύτερη αυτή σημασία προσέλαβε ιδιαιτέρως στη
Σπάρτη. Κατά τον Ξενοφώντα, η απαγόρευση εγκαταστάσεως ξένων στη
Λακεδαίμονα, ή Σπαρτιατών σε ξένη πόλη, υπαγορεύθηκε
από την ανάγκη να διατηρήσει η πόλη τον παλαιό αυστηρό χαρακτήρα της και να μη
γίνονται μεστοί από ραδιουργίες οι πολίτες της.
Ο Πλάτων στον Πρωταγόρα δίνει
παιδαγωγική ερμηνεία στο θεσμό της Ξενηλασίας, οι Σπαρτιάτες δε θέλουν να μαθαίνουν
οι ξένοι αυτά που τους διδάσκουν οι σοφιστές, εκδιώκουν από τη πόλη τους
ξένους, ακόμη κι αν είναι φιλολάκωνες, ούτε επιτρέπουν σε κανένα δικό τους νέο
να βγει σε ξένες πόλεις. Ο Αριστοτέλης, τέλος, κάνει μνεία της Ξενηλασίας
[Πολιτικά 1272 b 15],
Η Λυκούργεια νομοθεσία ενίσχυσε
τις απομονωτικές τάσεις των Σπαρτιατών με το να απαγορεύει την εγκατάσταση-
χωρίς έγκριση των αρχών-ξένων στη Σπάρτη. Τούτο είναι νοητό, ως ένα βαθμό, από το γεγονός ότι και σήμερα δεν
είναι δυνατή η επίσκεψη κάποιων χωρών χωρίς τη λεγόμενη Visa. Τότε οι λόγοι για
τη Σπάρτη ήσαν πολύ περισσότεροι, διότι η πόλη ήταν ένας απέραντος στρατώνας,
όπου διδασκόταν η στρατιωτική τέχνη, που την τεχνική της δεν έπρεπε να μάθουν
οι ξένοι.
Όπως σήμερα κάθε χώρα
διαφυλάσσει τα στρατιωτικά μυστικά της, όμοια και οι Σπαρτιάτες διαφύλασσαν
τα δικά τους μυστικά, στα οποία όφειλαν τις στρατιωτικές επιτυχίες τους.
Πέρα απ’ αυτό, με τη πάροδο του χρόνου το Σπαρτιατικό πολίτευμα γινόταν
περισσότερο “σφιχτό”, περισσότερο συντηρητικό, και γι’ αυτό η παραμονή ξένων
στη Σπάρτη εγκυμονούσε το κίνδυνο της αλλοιώσεως των πολιτικών και κοινωνικών
ηθών.
Η Ξενηλασία ήταν στη
δικαιοδοσία των Εφόρων. Αυτοί έδιναν την άδεια εγκαταστάσεως σε ξένους. Αν,
όμως, διαισθάνονταν ότι ο ξένος ήταν επικίνδυνος και γενικά ανεπιθύμητος, οι
Έφοροι διάτασσαν την εντός ορισμένου χρόνου απέλαση του.
Σύμφωνα με την παράδοση, απελάθηκε
ο γνωστός για τους τολμηρά αντιηρωικούς στίχους του ποιητής Αρχίλοχος, διότι σε
ένα ποίημα του έγραψε πως πέταξε την ασπίδα την ώρα της μάχης για να σωθεί
κι όσο για την ασπίδα, θα έβρισκε άλλη καλύτερη. Όσο κι αν οι στίχοι αυτοί
γράφτηκαν για αστεϊσμό, ήσαν πάντως απαράδεκτοι για το ηρωικό πνεύμα που
προσπαθούσε να εμφυσήσει στους νέους της η Σπάρτη.
Όπως οι οικονομικές, έτσι
έπαυσαν και οι πολιτιστικές σχέσεις με το εξωτερικό. Σε αντίθεση με τον 7 ο
αιώνα, στον 6 ο αιώνα, όταν ο αποκλεισμός αυτός ήταν ήδη πλήρης, κανείς ποιητής
ή καλλιτέχνης που να έζησε στη Σπάρτη δεν είναι γνωστός.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου