ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΖΕΡΒΑΣ: ΝΑ ΜΗΝ ΧΥΣΟΥΜΕ ΑΔΕΛΦΙΚΟ ΑΙΜΑ

ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΖΕΡΒΑΣ: ΝΑ ΜΗΝ ΧΥΣΟΥΜΕ ΑΔΕΛΦΙΚΟ ΑΙΜΑ

    Τους έβαζε συνεχώς και τους έκανε σημαντικές φθορές. Συμπτύχθηκαν όλοι. Στο ρέμα είχαμε ένα επεισόδιο. Μια ομάδα ΕΔΕΣίτες με δυό πολυβόλα, ένα όλμο βαρύ και πολλά αυτόματα και τυφέκια τάχθηκε κοντά στο ρέμα για να μας απαγορέψη τη δίοδο, όταν απ' το παρατήριό τους αντελήφθηκαν την κίνηση μας.
Ώσπου να ταχθή όμως είχε διαρρεύσει όλη η Φάλαγγα, πλην εμού με 10 μαυροσκούφηδες, ενός τμήματος του 1/50 που ερχόταν πολύ πίσω, σμπαραλιασμένο (είτανε απ' τα τμήματα των υψωμάτων) και του Βαμβέτσου, που τον είχα αποφασίσει. Μας έβαλαν στο ρέμα οι ΕΔΕΣίτες. Τους αντιμετωπίσαμε με τους 10 άνδρες κάμποση ώρα και ύστερα με άλλους 10 περίπου του 1/50. Στο μεταξύ έφθασε ο Βαμβέτσος, που χάρις στην ψυχραιμία του είχε γλυστρήσει στο ρέμα. Τον έβαλα και έταξε το πυροβόλο του προς πυροβόληση μέσα στο ρέμα, τους έβαλε και μισοσκόρπισαν οι ΕΔΕΣίτες. Σε λίγο, έφτασε κι' ένας όλμος του 1/50. Έταξα κι' αυτόν για να φορτώσω το πυροβόλο. Τούς έβαλε ο όλμος κι' αποσκόρπισαν. Έπεσε στο μεταξύ και το σκοτάδι. Διαβήκαμε όλοι και φτάσαμε στους Μελισσουργούς.


    Στο σημείο αυτό αναφέρεται η επιστολή της 7/2/44 του στρατηγού Ναπολέοντα Ζέρβαπρος το Στρατηγείο του ΕΛΑΣ, που γράφει: "Ηδυνάμεθα εις την χαράδραν των Μελισσουργών να σας επιτεθώμεν και δεν το επράξαμεν δια να μην χύσωμεν περισσότερον αίμα αδελφικόν, ακριβώς την στιγμήν που εκτοξεύατε απειλές εναντίον μας.
    Έτσι παρέμεινε μόνη η Ομάδα που τους αντιλήφθηκε".
 

    II. Τη νύχτα της 22ας προς την 23ην, μείναμε στους Μελισσουργούς. Σκέψεις αν θα μπορούσαμε να περάσουμε το «Σταυρό». Να συνθηκολογήσουμε και πάλι με τους Ζερβικούς κλπ. Απόφαση. Να περάσουμε μαχόμενοι, αν βρίσκαμε στο «Σταυρό», Ζερβικούς ή Γερμανούς που μπορούσαν νάχουν βγή εκεί απ' τα «Κριθάρια». Δεν μπορούσαμε να βρούμε τη δύναμη κρούσεως που θάμπαινε μπροστά ν' ανοίξει το δρόμο. Επί τέλους, βρήκαμε 100 άνδρες μαζί με τους δικούς μας εφίππους που τους διέταξα ν' αφήσουν σ' άλλους τ' άλογα και να πολεμήσουν ως πεζοί, στην ενδεχόμενη μάχη. Περάσαμε όμως το πρωί της 23ης το «Σταυρό» ανενόχλητοι. Δεν υπήρχανε ούτε ΕΔΕΣίτες, ούτε Γερμανοί.


    Και όμως οι Εδεσίτες ήταν εκεί. Κάτω από τον Σταυρό. Κρατώντας από εξαημέρου τους Γερμανούς στο Μέτωπο Σκιαδάδες -Βουργαρέλι - Λειψώ - Καψάλα - Τετράκωμο. Και τους βλέπανε και τους ακούγανε. Αν θέλανε οι 11.000 αντάρτες του ΕΛΑΣ θα πέφτανε επάνω τους και θα τους λιώνανε. Μα αυτοί προτίμησαν να φύγουν και μάλιστα άτακτα.

    Οι άνδρες κατατσακισμένοι, νηστικοί, απρόθυμοι. Μείναμε εκείνη τη νύχτα σε μια ρεματιά κοντά στη Μουτσάρα. Στο χωριό δεν συμφέρει να μπούμε. Μια πληροφορία έφερνε τους Γερμανούς ότι από Δραγοβίζη εκινούντο προς Τζούρτζια. Μια βροχή την νύκτα επεδείνωνε την κατάσταση. Ξημέρωσε η 24η. Μια πληροφορία βραδυπορούντων ανδρών του 1/15 της ΥΙΙΙης έφερνε τους Γερμανούς από πάνω μας, στο «Σταυρό». Μερικοί άσκοποι πυροβολισμοί Ζερβικών του «Αυτιού» έδιναν αληθοφάνεια στην πληροφορία.


    Εδώ ομολογείται από τον Άρη κεκαλυμένα μάχη Ζερβικών με Γερμανούς, άσχετα αν ο Άρης προσπαθεί να την υποβαθμίσει αναφέροντας την ως άσκοπους πυροβολισμούς. Γιατί οι άσκοποι πυροβολισμοί δεν μπορούν να επιβεβαιώσουν μια τέτοια πληροφορία. Κατ' αυτόν τον τρόπο φθάνουμε στην 24η Οκτωβρίου και ο ΕΛΑΣ μόνο ακούει πως υπάρχουν Γερμανοί. Μοναδική επιδίωξη η προσπάθεια ν' αποφύγει τους Γερμανούς, και να κτυπήση τον ΕΔΕΣ, την στιγμή που αυτός από μέρες πολεμά τους Γερμανούς.


    Συγκεντρώσαμε τους άνδρες που επρόκειτο να μείνουν όλη την ημέρα εκεί για να στεγνώσουν στον ήλιο και να φάνε κάτι σφάγια που είχα παραγγείλει μόνος μου τη νύχτα σε κάτι κοπάδια. Τους εξήγησα ότι είναι ανάγκη να υπομείνουν και να ξανακινηθούμε μαχόμενοι. Τάξαμε τον Καβαλάρη στο δεξιό μας: να προστατεύση από Νεραϊδιώτικα λειβάδια και «Αυτί». Αλλο τμήμα τάξαμε (του 1/85), πίσω για ν' αντιμετώπιση μέσα απ' τις πέτρες του ρεύματος τους απ' το «Σταυρό» τυχόν ερχόμενους Γερμανούς.


    Οι Γερμανοί δεν εμφανίσθηκαν ακόμη και ο ΕΛΑΣ, όπως ομολογεί και ο Άρης, εν διαλύσει μόνο ύστερα από μάχες με τον ΕΔΕΣ.


    Τα μεταγωγικά κλπ. να προχωρήσουν κάτωθεν Μουτσάρας και Γαρδικίου δια του ρεύματος πέραν αυτού και επί του δρόμου προς Καμνάϊ. Η υπόλοιπος φάλαγξ δια της κανονικής οδεύσεως προς Μουτσάραν - Γαρδίκι και να βγει στην ίδια τοποθεσία. Ο Παπαγεωργίου, που με το μεγαλύτερο μέρος της Σχολής είχε ταχθή απ' τη νύχτα προ της Μουτσάρας απετέλεσε την εμπροσθοφυλακή του όλου όγκου. Ξεκινήσαμε με χίλια ζόρια. Η ατέλειωτη φάλαγγα των μεταγωγικών (περί τα 400) και των ανδρών (1.200 περίπου) πήγαινε σα φίδι χτυπημένο στο κεφάλι που αναδιπλώνεται και διπλασιάζει το δρόμο άσκοπα. Πάνω σ' αυτά μας πλάκωσαν τα αεροπλάνα θάχανα όλη τη φάλαγγα σίγουρα.


Περίεργο! Ήμουν στα Τζουμέρκα και δεν είδα ούτε άκουσα αεροπορικό βομβαρδισμό. Ακόμη και όσους ρώτησα κανείς δεν μου ανέφερε ότι είδε αεροπορική επιδρομή.


    Η φάλαγγα σκόρπισε σ' όλες τις κατευθύνσεις. Συνοχή και πειθαρχία μηδέν σχεδόν. Νουθέτησα, φώναξα, έβρισα, απείλησα με το πιστόλι στα χέρια. Το μεγαλύτερο μέρος, του όγκου εκινείτο τώρα τροχάδην και αλογάριαστα μπροστά. Αν επέμενα να βρίσκουμαι ανάμεσα στους άνδρες και να φεύγαν τ' αεροπλάνα θάχανα όλη την φάλαγγα σίγουρα. Ρίχτηκα και γώ μπροστά με τους μισούς μαυρο-σκούφηδες, γιατί τους άλλους μισούς τους έβαλα σ' επίκαιρα σημεία για ν' απαγορεύσουν το σκόρπισμα των ανδρών και με νουθεσίες ή και αγρίεμα να τους βάζουν στο δρόμο σύντομα ή να τους υποχρεώνουν να σταθούν και να προστατευθούν απ' τ' αεροπλάνα. Τούτα τα παιδιά - όλα του εφίππου ουλαμού - στάθηκαν στο ύψος τους. Στις συμβουλές και παρατηρήσεις στους άλλους σα σοφοί. Στη στοργικότητα σα μανάδες. Σκληροί μέχρις απανθρωπισμού όταν τους διέταξα. Αποφασιστικοί και θαρραλέοι μέχρις αυτοθυσίας σ' όλες τις δουλειές. Όταν περνούσα ακριβώς κάτω απ' τη Μουτσάρα σ' απόσταση 100 μέτρων, αυτή βομβαρδιζότανε. Σκοτώθηκε εκεί ένας άνδρας μας πούχε πάει απ' τη νύχτα για ψωμί κι' ένας άλλος τραυματίστηκε και πέθανε την άλλη μέρα. Και οι δύο της Σχολής. Τον ένα τον θάψαμε μέσα στην πλατεία της Μουτσάρας. Τον άλλο, κάτω από ένα δέντρο, ακριβώς πάνω στο δρόμο Καμνάϊ - Γαρδικιού. Βγήκα στη θέση πούθελα. Βρήκα ένα τμήμα του Λοχαγού Καφετζόπουλου εκεί, που το είχε τάξει ο σ. Βασ. Σαμαρινιώτης · τόβαλα δεξιά κι' αριστερά. Πολύ μπροστά στο δρόμο προς το Καμνάϊ έστειλα 5 μαυροσκούφηδες έστω και δια της βίας να γυρίσουν πίσω μερικούς άνδρες, που τρέχοντας είχανε διαρρεύσει προς τα εκεί. Στη μέση στο δρόμο, με το καλό και με απειλές τους σταματούσα όλους και τους χώριζα κατά Συντάγματα και ανεξάρτητα συγκροτήματα.


    Φαντασθείτε τί γινόταν! Οι μαυροσκούφηδες του Αρη, και ο Αρης ο ίδιος με τα πιστόλια στο χέρι, προσπαθούν να συγκρατήσουν τους άνδρες του ΕΛΑΣ που διέρρεαν μόνο στο άκουσμα των Γερμανών. Με τέτοιο στρατό περίμεναν να διαλυθεί ο ΕΔΕΣ που στάθηκε αντιμέτωπος επί 12 μέρες στους Γερμανούς;»


    Απ' εκεί είχανε περάσει ο Βασίλης με τμήματα της ΥΠΙης Μεραρχίας (85 Σ.Π. - Ταμπάκης - Καλιανέσης) και του 1/6 Βερμίου, και φύγανε προς τη Μεσοχώρα. Προς τα εκεί κατευθύνθηκε και ο Κατσαντώνης - Κολοκοτρώνης με σκόρπιους άνδρες του 85 και του 15 Σ.Π. Έστειλα αμέσως σύνδεσμο στο Βασίλη. Εκεί συγκεντρώθηκαν όλα τα τμήματα. Η Σχολή και οι άλλοι που είχα εγώ, πλην των δύο πυροβόλων που τα είχαμε κρύψει, γιατί δεν τα σηκώνανε τα μουλάρια απ' την κούραση και την πείνα.. (Περί τους 422) το τμήμα Καβαλάρη, (περί τους 200) του 1/50, (περί του 200) της ΥΙΙΙης Μεραρχίας - 3/40, 1 και 2/15, 1 και 2/85, 1/16 κλπ. (περί τους 200). Το 1/15 ολόκληρο (200 περίπου άνδρες) πήρε την απόφαση μόνο του να μην έρθη μαζί μας —κατά την κρίση μας για ν' αποφυγή την κούραση και τις κακουχίες της συνεχίσεως του αγώνος εναντίον του ΕΔΕΣ και Γερμανών— αλλά να φύγη μόνο του για ... την έδρα του. Την απόφαση του την πραγματοποίησε και το χάσαμε στ' άξαφνα, ' ενώ το είχαμε αφήσει σαν οπισθοφυλακή. Εναντίον των Διοικητών του και ορισμένων ανδρών του επιφυλασσόμεθα να ασκήσουμε αυστηρό έλεγχο και επιβάλουμε βαρύτατες κυρώσεις με πρώτη ευκαιρία.


    Στην πρώτη αναμπουμπούλα χάσανε το Σύνταγμα, λες και ήταν ομαδούλα!


    III. Την ίδια βραδυά συναντηθήκαμε με τον Βασίλη. Μείναμε σύμφωνοι: Εκτός των τμημάτων 1/85, 1/16 και 2/27 δυνάμεως 50 συν 80 συν 150 = 280 ανδρών, πούχε τραβήξει στη Μεσοχώρα την προηγούμενη, την ίδια μέρα, νάπαιρνε και το 1/50 ολόκληρο. Νάμενε κι' αυτός στη Μεσοχώρα. Να ανασυγκροτούσε τα τμήματα εκεί και να διέτασε :
    α) τα Μακεδόνικα (2)27 και 1/50 να προωθηθούν προς το Βαλκάνο και να καταβάλουν προσπάθεια εκκαθαρίσεως Κοθωνίων, Μυροφύλλου και διαβαίνοντας τον Αχελώο, να δημιουργήσουν προγεφύρωμα επί των υψωμάτων ,Μεσούντος - Τετρακώμου.
    β) το τμήμα Λευτέρη - Τζαβέλλα να προωθηθή προς Νεράιδα και να καταλά-βη τον αυχένα Προφήτη Ηλιου, διαβάσεως Νεράιδας - Θεοδωριάνων
    γ) το 1/16 να παραμείνη στο Παλιοχώρι και Μοναστήρι για ν' αποτελή τον σύνδεσμο των δικών μου και δικών του τμημάτων
    δ) μετά 3 ή 4 ημέρες να διώξη πάλι για μένα τα μαζώματα της ΥΙΙΙης για να τα στείλω για τις περιοχές τους
    ε) να επιμείνη στην 1η Μεραρχία και στο Γ.Σ. για αποστολή τροφίμων, ιματισμού, πυρομαχικών κλπ.
    στ) να γνωρίση σε μάς την κατάσταση.
    Στο μεταξύ, θ' αναδιοργάνωνα κι' εγώ τα δικά μου τμήματα, θάστελνα τα της ΥΙΙΙης για τις περιοχές τους και θα τραβούσα κι' εγώ για τη Μεσοχώρα, κατεβάζοντας στο ρέμα σταυροδρόμι Γαρδίκι - Μεσοχώρα - Γαρδίκι - Καμνάϊ και Γαρδίκι - Τζούρτζα το 1/16 για φύλαξη - επιτήρηση. Δημιουργήσαμε ένα Κέντρο ανεφοδιασμού στο Καμνάϊ, ένα στο Παλιοχώρι, ένα στο Κάκαρι. Ανασυγκροτήσαμε κι' αναζωογονήσαμε τα τμήματα. Ξεσκαρτάραμε και διώξαμε τους εφεδρικούς κι' άλλους δειλούς ή κουρασμένους κι' ασθενείς. Στις 26-10-43 έφυγε το πρώτο τμήμα 30-40 ανδρών της ΥΙΠης για την περιοχή Μετσόβου. Επίσης ο Ανθ/γός Βασιλάς για τους Καλαρύτες. Στις 27-10-43 ο Κατσαντώνης - Αναγνωστόπουλος - Ταμπάκης και Καλιανέσης, με δύναμη 200 περίπου ανδρών, για τα Ζαγόρια. Την ίδια μέρα φτάσαμε - εγώ με τα υπόλοιπα τμήματα - στη Μεσοχώρα. Στις 28/10 έφυγε ο ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ κι ο Ορέστης με 40-50 άνδρες για φύλαξη «Κριθάρια», «Σταυρού». Αναγνώριση: Καλαρυτών, Συράκου, Μελισσουργών. Σύνδεση με Μπανκάν και Κολοβόν, 3/40 και έναρξη αναδιοργανώσεως 3/40 και Μεραρχίας. Εντολή προς τον Κατσαντώνη: Ανασυγκρότηση τμημάτων. Συνέχιση εκκαθαρίσεως ΕΔΕΣ και αφοπλισμού χωριών. Επιτήρηση Γερμανών και επιχείρηση ει δυνατόν ελαστικώτατα.

Ο Λοχαγός Κώστας Ιωάννου, Ιδρυτής και Αρχηγός της οργανώσεως νέων ΕΔΕΣ - ΕοΕΑ (ΕΔΕΕ)

    Χάος! Χάνει η Μάννα το παιδί και παιδί τη Μάννα. Πλήρης διάλυση του ΕΛΑΣ. Ανοργανωσιά, ασυνεννοησία, απειθαρχία, διάλυση, διαρροή. Αλλά το πρωταρχικό μέλημα του ΕΛΑΣ η εκκαθάριση του ΕΔΕΣ και αυστηρή διαταγή προς τα τμήματα του ΕΛΑΣ «Επιτηρείτε τους Γερμανούς και επιχειρείτε ει δυνατόν ελαστικώτατα».
    Αλλά η διαταγή για εκκαθάριση του ΕΔΕΣ, διαταγή!


    Σύνδεση με 240 Σ.Π. και 20 ή 30 του 15 Σ.Π. θα αποτελούσε αυτό προσωρινό Κλιμάκιο της ΥΙΠης και θα ανεφέρετο στο δικό μου Κλιμάκιο (αρχικώς Άρη, ύστερα Άρη - Σαμαρνιώτη) και στο Γ.Σ. Θα φρόντιζε να συνδεθή με το στρατηγό Νάσση Π. αν δεν είχε πέσει στα χέρια των ΕΔΕΣιτών2 και θα κάνανε το Κλιμάκιο της ΥΙΠης με νέα κοινή έδρα.
    Τον Ταγματάρχη Πίσπιρη τον κράτησα μαζί μου για δύο λόγους: Γιατί δεν είναι επιθυμητός σε κανένα από κείνους που πήγανε με τον Κατσαντώνη - κι' άλλους ακόμα - και γιατί τον ήθελα να τον ρίξω απ' την άλλη μεριά (Άρτης) για την ανασυγκρότηση του 3/40, μια που ακόμα δεν ήξερα τι απέγινε ο Τζουμερκιώτης κλπ. Φτάσαμε στη Μεσοχώρα το βράδυ της 27ης, πλην του Βαμβέτσου, που πήγε να ξαναπάρη τα πυροβόλα και νάρθη πίσω μου. Δυστυχώς πιάσανε οι βροχές. Τα ποτάμια αδιάβατα. Κατηφόρισε προς το Καμνάϊ. Η 1η Μεραρχία μου ζητούσε ενισχύσεις. Διέταξα το 1/16 να κινηθή προς αυτή όπως και τον Βαμβέτσο με τον Ουλαμό Πυροβολικού.


    IV. Στις 27 και 28-10-43 τα μιλήσαμε με τον Βασίλη (1). Αποφασίσαμε : α) Διοίκηση όλου με τις νέες δυνάμεις του συγκροτήματος Καβαλάρης καπετάνιος, ταγματάρχης Αρέθας, στρατιωτικός αρχηγός, Κόζακας του ΕΑΜ. β) στο αριστερό: Βαλκάνο - Κοθώνι - Μυρόφυλλο - Προγεφύρωμα Μεσούντος Τετρακώμου, να γινότανε άμεσα και πάση θυσία με τα Μακεδόνικα τμήματα (2) 27 και 1/50 ο Κόζακας. γ) Δεξιό: Αρέθας με δυνάμεις Λευτέρη Τζαβέλα και Σχολής (Αρματωλικό - Παχτούρι - «Αυτί» Παχτουριού - Νεράιδα).
Ο Αρέθας έμεινε προσωρινώς μαζί μου. Επί κεφαλής των δυνάμεων του δεξιού ετέθη ο Υπ/γός Παπαγεωργίου της Σχολής, που ήτανε διοικητής του Λόχου μηχανημάτων. Μαζί του είναι, εκτός του Λευτέρη - Τζαβέλλα και του Τζουμερκιώτη, που του είχαμε αναθέσει την Διοίκηση του πεζικού της Σχολής (Ο Τζουμερκιώτης είχε δραπετεύσει ύστερα από το ... «συμφωνητικό» του με τον Ζέρβα).

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Με το χρώμα αυτό των γραμμάτων είναι οι σημειώσεις του Κώστα Ιωάννου

Σημ. 1. Βασίλης, ένα από το ψευδώνυμα, του Ανδρέα Τζήμα, ή Τζήμωφ ή Βασίλη Σαμαρινιώτη, τρίτο μέλος της τριμελούς Διοίκησης του ΕΛΑΣ, Σαράφης. Βελουχιώτης, Σαμαρινιώτης. .
Σημ. 2. Ο Συν/χης Π. Νάσσης, Διοικητής της VIII Μεραρχίας είχε συλληφθεί αιχμάλωτος από τον ΕΔΕΣ κατά την διάρκεια των επιχειρήσεων του Οκτωβρίου 1943.

==============================================
   ΣΥΜΦΩΝΗΤΙΚΟ