ΕΚΤΕΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΩΝ
ΕΡΕΥΝΩΝ ΤΗΣ Α.Ε.Ε. (έως το 1982)
(THE EXTENSIVE HISTORY OF THE ANTHROPOLOGICAL ASSOCIATION OF GREECE
RESEARCH - To be translated in English as soon as possible)
Ο ιδρυτής της Α.Ε.Ε., Dr ΑΡΗΣ ΠΟΥΛΙΑΝΟΣ , γεννήθηκε στον Εύδηλο Ικαρίας το 1924. Κατά τη
διάρκεια της Κατοχής (1943) πολέμησε με τον Ε.Λ.Α.Σ. εναντίον
των ιταλικών κατοχικών στρατευμάτων του νησιού του, ενώ αργότερα (1948 ως
εθελοντής προερχόμενος από τις ΗΠΑ) με το Δημοκρατικό
Στρατό Ελλάδας (Δ.Σ.Ε.), υπό τις διαταγές του
στρατηγού Στέφανου
Παπαγιάννη, εναντίον των παρεπόμενων αγγλικών, αμερικανικών και εντολοδόχων
τους παλατιανών. Η συμμετοχή του στις αντίστοιχες πολεμικές επιχειρήσεις, ενώ
αρχικά δεν είχε κάποια ιδιαίτερη σημασία σε προσωπικό επίπεδο, στη συνέχεια -
ιδίως τα τελευταία χρόνια - σαν τη μαγική ράβδο της Κίρκης, προκάλεσε ποικίλες
αρνητικές αντιδράσεις από πλευράς σχεδόν κάθε κομματικής απόκλισης, οι οποίες
(αντιδράσεις) εκφράστηκαν με ανοίκειο τρόπο (ψεύδη, συκοφαντίες ή / και
διαστρεβλώσεις), με βασικό όμως στόχο το επιστημονικό του έργο, τόσο εκ μέρους
ντόπιων, όσο και κυρίως ξένων «ακαδημαϊκών» κύκλων (που επέλεξαν δηλ. να μην
τιμήσουν την επιστημονική δεοντολογία). Τα έτη 1945-1948,
σπούδασε βιολογία
στη Ν.Υ., με έντονη αντιφασιστική κι αντιρατσιστική δράση, ενώ τη 10ετία
του 1950 ανθρωπολογία αρχής
γενομένης από την Τασκένδη της τ. Σοβιετικής Ένωσης, όπου είχε καταφύγει το
1949 μαζί με δεκάδες χιλιάδες συμπολεμιστές του
μετά την ήττα του Δ.Σ.Ε. Αργότερα, ύστερα από 11 συνολικά χρόνια, υπερασπίστηκε στην
πρωτεύουσα (Μόσχα) τη διδακτορική του διατριβή τον Οκτ. του 1960 με
θέμα την «Προέλευση
των Ελλήνων».
ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΡΗ ΠΟΥΛΙΑΝΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΕΕ
Τρεις
είναι οι χαρακτηριστικότεροι σταθμοί του επιστημονικού έργου τού Δ-ρα Άρη
Πουλιανού, που "για κακή του μοίρα" έτυχε να καταρρίψουν
συμπεράσματα Γερμανών ή / και γερμανοπροσκείμενων
επιστημόνων. Παράλληλα όμως, αυτό το επιστημονικό έργο μπορεί να
θεωρηθεί ως πανανθρώπινης προσφοράς και σχετίζεται με: Α) Την ανεπανάληπτη «Προέλευση
των Ελλήνων» με αναγωγές μέσω και των Σαρακατσάνων στην άνω παλαιολιθική
εποχή (~25.000 χρόνια) των αρχαιότερων Ευρωπαίων. Β) Τις
συγκλονιστικές ανακαλύψεις για τους "Αρχανθρώπους" της
γηραιάς Ηπείρου κατά την κατώτερη παλαιολιθική εποχή, τουλάχιστον
700.000 ετών στο Σπήλαιο
Πετραλώνων, μαζί μ' εκείνες για τους "κυνηγούς" ελεφάντων,
οι οποίοι έζησαν πριν από 2,5-3 εκ. χρόνια στον Περδίκκα
Πτολεμαΐδας, καθώς και Γ) Τις έρευνες για τα ευρήματα 4-17
εκατομμυρίων ετών, που σχετίζονται με τους προγόνους των Αρχανθρώπων
ή γενικότερα τους Όρθιους Ανθρώπους - sensu Α.
Πουλιανού - και τους "Ελλαδοπιθήκους". Όσοι
ενδιαφέρονται για πιο αναλυτικά στοιχεία σχετικά με τη βιογραφία
του Δ-ρα Άρη Πουλιανού, ανάλογα δεδομένα υπάρχουν
στην αντίστοιχη ιστοσελίδα.
Διδακτορική
διατριβή τού Άρη Πουλιανού - βλ. ανωτέρω - την οποία υπερασπίστηκε στο
Πανεπιστήμιο της Μόσχας. Το κύριο συμπέρασμα σχετίζεται με το αυτόχθονο των
σύγχρονων κατοίκων της Ελλάδας. Αυτή η διατριβή απετέλεσε μια τεράστια
ανατροπή στα επιστημονικά δεδομένα όσον αφορά (βασικά) τις θέσεις του
Αυστριακού δημοσιογράφου, πολιτικού και καθηγητή Ιστορίας στο Μόναχο Γιάκομπ
Φαλμεράγιερ (1790-1861), εξ αιτίας του οποίου ήταν προηγουμένως
διεθνώς παραδεκτό ότι δήθεν οι σύγχρονοι Έλληνες δεν είναι αυτόχθονες, αλλά ένα
κράμα αλβανικών, σλαβικών, τουρκικών κλπ πληθυσμών (κάτι
που για ορισμένους δυστυχώς ισχύει ακόμα και μέχρι τις μέρες μας -
τόσο εκτός, όσο και εντός συνόρων). Το ότι η αυτόχθων καταγωγή των Ελλήνων
γινόταν αποδεκτή στην "καρδιά"
των σλαβικών χωρών, καθιστούσε αυτό το συμπέρασμα ακόμα πιο έγκυρο. Από την
άλλη πλευρά του Ατλαντικού, οι εξ Η.Π.Α. επιστήμονες επιβεβαίωναν αυτά τα
συμπεράσματα, όπως ήταν o τότε διευθυντής του Ανθρωπολογικού Τμήματος του
Ινστιτούτου Σμισθόνιαν (Smithsonian) Τζ. Λ. Έϊντζελ (Angel), ο οποίος σε
βιβλιοκρισία της «Προέλευσης των Ελλήνων» στο American Journal of
Physical Anthropology (Αμερικανικό Περιοδικό Φυσικής Ανθρωπολογίας,
αρ. 22, τ. 5, 1964, σ. 343), έγραψε: «Ο Άρης Πουλιανός... σωστά
αποφαίνεται ότι υπάρχει πλήρης γενετική συνέχεια των Ελλήνων από τους αρχαίους
ως τους σύγχρονους χρόνους…». Κατ' αυτό τον τρόπο, οι εκτιμήσεις του
καθηγητή Φαλμεράγιερ δέχονταν ένα ισχυρό πλήγμα ως μη πληρούσες τις δέουσες
επιστημονικές προδιαγραφές, όπως δηλ. εκείνες που αβασάνιστα είχαν
υποστηριχθεί πριν από δύο περίπου αιώνες από τον Φαλμεράγιερ το 1830.
Δεκάδες
εφημερίδων αναφέρθηκαν αρχές της 10ετίας του '60 στην εν θέματι διδακτορική
διατριβή, όπως μαρτυρεί εξάλλου και η σχετική ιστοσελίδα.
Π.χ. η ΑΥΓΗ της 6-1-1962 είχε γράψει: «Πάνω από 150
επιστήμονες του Παν/μίου και της Ακαδημίας της Μόσχας υπογράμμισαν τη
σοβαρότητα της εργασίας, συμφώνησαν απόλυτα με τις επιστημονικές απόψεις του κ.
Άρη Πουλιανού και χωρίς να τσιγκουνευτούν στις εκφράσεις τους μίλησαν με πολύ
εγκωμιαστικά λόγια γι' αυτόν. Ενδεικτικά αναφέρονται, επίσης, άλλοι τρεις
τίτλοι εφημερίδων προερχόμενοι από όλο το τότε πολιτικό φάσμα: Α) Το
βραβείον Ιωάννου Κούμαρη (στον Άρη Πουλιανό) - ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της
3/4/1962. Β) Σχετικά με το βιβλίο "Η προέλευση των Ελλήνων" -
ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΒΟΡΡΑΣ της 17/7/1962 και Γ) Η προέλευση των Ελλήνων.
Εθνογενετική έρευνα - ΑΤΛΑΝΤΙΣ (Ν.Υ.) της 29/12/1962.
Σχεδόν ταυτόχρονα με την υπεράσπιση της διδακτορικής διατριβής τού εν
Μόσχα πολιτικού πρόσφυγα - ανθρωπολόγου, στα έγκατα του Σπηλαίου Πετραλώνων
Χαλκιδικής βρέθηκε τυχαία τον Σεπτέμβριο του 1960 ένα κρανίο
απολιθωμένου «ανθρώπου» (με την έννοια προφανώς ενός προηγούμενου εξελικτικού
σταδίου). Το εύρημα εκτιμήθηκε πως ανήκε σε Νεαντρτάλ ηλικίας ~50.000 ετών, από
δύο Έλληνες καθηγητές του ΑΠΘ (τους Π. Κόκκορο & Α.
Κανέλλη, 1960), με τους οποίους περιέργως συμφώνησαν δύο διάσημοι
επιστήμονες από τη Γερμανία (ο ανθρωπολόγος E. Breitinger,
1964 και ο παλαιοντολόγος O. Sickemberg, 1964 - σχετικά πρβλ. επίσης αναλυτική βιβλιογραφία).
Ο Breitinger μάλιστα υπήρξε επίσης αξιωματικός των SS (που
"υπηρέτησε" στην Πολωνία, αλλά και την Κρήτη, σχετ. πρβλ. επίσης ΑΥΓΗ
της 6-8-1964 ή ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της 14-03-1965). Ήταν επίσης επιστήθιος φίλος του
αρχαιολόγου Σπ. Μαρινάτου, ο οποίος ήταν ο πρώτος ακαδημαϊκός που
ύμνησε τη χούντα την επομένη της επιβολής της και ευθύς αμέσως διορίστηκε
Γενικός Διευθυντής Αρχαιοτήτων, πέρα από την εποχή του Ι. Μεταξά. Όπως δε όλα
δείχνουν τώρα, ήδη από την εποχή της 7ετίας είχε δρομολογηθεί η δίωξη από
αρχαιολογικής σκοπιάς του εκ Ρωσίας αφιχθέντος Έλληνα ανθρωπολόγου, όσον αφορά
οιαδήποτε επιστημονική του προσπάθεια (σχετ. πρβλ. π.χ. την αντίστοιχη "αλληλογραφία"
από το ΑΡΧΕΙΟ
της Α.Ε.Ε.), με αποτέλεσμα την επίκληση στις χουντικές (αν όχι και
ναζιστικές) καταβολές
της "ελληνικής" Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.
Η
παλαιοανθρωπολογική ανακάλυψη των Πετραλώνων το 1960 διέγειρε το επιστημονικό
ενδιαφέρον τού Δ-ρα Άρη Πουλιανού, καθότι σε μεγάλο βαθμό (έστω κι έμμεσα)
συνδεόταν με το θέμα της διδακτορικής του διατριβής. Για το λόγο αυτό συνέγραψε
αμέσως μετά την ανεύρεση του "ανθρώπου" των Πετραλώνων ένα σχετικό
άρθρο στο σοβιετικό περιοδικό Voprossi Antropologhii (Ζητήματα
Ανθρωπολογίας, 1960 τόμος 8, σελ. 162), ενώ το ίδιο το γεγονός της ανακάλυψης
επίσπευσε τον επαναπατρισμό του στην Ελλάδα το 1965 (αφού
πρώτα μπόρεσε να ολοκληρώσει τις ανθρωπολογικές μελέτες που είχε αναλάβει για
λογαριασμό του ανθρωπολογικού ινστιτούτου της Ακαδημίας της Μόσχας αναφορικά με
την καταγωγή των Βουλγάρων, αλλά κ.ά. "βαλκανικών" λαών της χερσονήσου
του Αίμου). Ο επαναπατρισμός του μάλιστα έλαβε χώρα ύστερα από σχετική
πρόσκληση της ελληνικής Κυβέρνησης, την οποία (πρόσκληση) κόμισε στη Ρωσία ο
αείμνηστος καθηγητής του Παν/μίου Αθηνών (πρβλ.
σχετική φωτογραφία) Χρ. Μαλτέζος και μέλος της Ελληνικής
Ανθρωπολογικής Εταιρείας (που τότε τελούσε υπό την προεδρία, του
πανθομολογούμενα "δεξιού", αλλά πατριώτη καθηγητή Ι. Κούμαρη (κι
όχι σαν κάτι άλλους κάλπικους σήμερεα) ο οποίος δεν δίστασε να στείλει και δη
εκείνη την αντισοβιετική ψυχροπολεμική εποχή βραβείο του Πουλιανού στη Μόσχα.
Ίσως και στο γεγονός ότι ήταν ανθρωπολόγος, να οφείλεται η ικανότητα του
Κούμαρη ν' αντιληφθεί τη σημασία της διδακτορικής διατριβής Πουλιανού.
Άμα
τω επαναπατρισμώ του στην Ελλάδα, ελλείψει βοηθών στο πεδίο εκτός από τη σύζυγό
του, μύησε στη σπηλαιολογία επίσης το γιο του Νίκο (τους δύο «φτηνότερους - καθότι
απλήρωτους - εργάτες» που διέθετε...). Ο γιος του μάλιστα λόγω του πολύ νεαρού
της ηλικίας μπορούσε να εισέλθει σε μικρούς σπηλαιώδεις θαλάμους, εκεί όπου δεν
χωρούσαν να μπουν εύσωμοι ενήλικες σπηλαιολόγοι. Ένα παρόμοιο στιγμιότυπο
αποθανατίστηκε σε μια αναμνηστική
φωτογραφία της 29ης Ιανουαρίου 1967, η οποία τραβήχτηκε
κοντά στο σπήλαιο Κοκκινοβούνι Αττικής, ~3 μήνες πριν την επιβολή της
απριλιανής δικτατορίας. Την ίδια εκείνη ημέρα σε μια καταβόθρα του σπηλαίου
Κοκκινοβουνίου βρέθηκε το απολίθωμα του αρχαιότερου μέχρι και σήμερα
("Άνθρωπος", 1: 40-54) μεσολιθικού
κατοίκου της Αττικής 7.500 περίπου ετών. Υστερότερα (από το 1968 και
μετά) ο εξ Ικαρίας επιστήμων εισήγαγε το γιο του στα μυστικά των
ανθρωπολογικών επίσης ερευνών. Έτσι, 16/17 χρόνια αργότερα με απόφαση του Δ.Σ.
της Α.Ε.Ε, ο Νίκος Πουλιανός ανέλαβε χρέη υποδιευθυντή των ανασκαφών στο
σπήλαιο Πετραλώνων, καθώς και του παράπλευρου Ανθρωπολογικού Μουσείου.
Το
Μάιο του 1967 ο Δ-ρ Άρης Πουλιανός απολύθηκε
από το Υπ. Συντονισμού με υπογραφή του συνταγματάρχη κι αρχηγού της
ΚΥΠ Ν. Μακαρέζου, φυλακίστηκε στην Ασφάλεια επί της οδού
Μπουμπουλίνας (όπου σήμερα συμπτωματικά βρίσκεται το Υπουργείο Πολιτισμού) και
στη συνέχεια εξορίστηκε στη Γυάρο και Λέρο. Σε πείσμα όμως των καιρών,
εξασφαλίζοντας πάντως τη σύμφωνη γνώμη τόσο καθηγητών του ΑΠΘ (πρβλ.
σχετ. κείμενο ή
/και pdf),
αλλά και της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας - Ε.Σ.Ε. με τη συμμετοχή της
αείμνηστης προέδρου της Άννας Πετροχείλου, με ειδική επίσης άδεια της Νομαρχίας
Χαλκιδικής, ο άνεργος ανθρωπολόγος προχώρησε στο σπήλαιο Πετραλώνων το 1968
(παράλληλα με τη διάνοιξη τεχνητής εισόδου) στις ανασκαφικές του έρευνες,
οι οποίες πάντως διεκόπησαν εντός μηνός με εντολή του προαναφερόμενου Σπ.
Μαρινάτου. Παρόλα αυτά, ο εξ Ικαρίας επιστήμων σ' αυτό το σύντομο χρονικό
διάστημα κατόρθωσε να διαπιστώσει ότι ο Ευρωπαίος Αρχάνθρωπος των Πετραλώνων
είναι γηγενής, είχε αναπτύξει το δικό του "πετραλώνειο παλαιολιθικό
πολιτισμό" και η ηλικία του ξεπερνά τις 700.000 χρόνια. Αυτές οι
αναθεωρήσεις δεν έγιναν ευπρόσδεκτες από τους τότε χουντικούς ή τους
προσκείμενούς τους "επιστημονικούς" κύκλους στο εξωτερικό. 'Ετσι, οι
μελέτες απαγορεύτηκαν στο πρόσωπο του Δ-ρα Άρη Πουλιανού, ο οποίος μπόρεσε να
επανέλθει μόνο ύστερα από άδεια ανασκαφών που του χορηγήθηκε το 1974 από
τον διάδοχο του Σπ. Μαρινάτου, αείμνηστο εκλιπόντα Ν. Τσουκαντά (που
τότε διατελούσε επίσης αντιπρόεδρος της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος).
Χρόνια αργότερα κάποιοι κακοπροαίρετοι εντολοδόχοι κονδυλοφόροι έφτασαν στο
σημείο να γράψουν πως ο Πουλιανός ήταν... χουντικός. Άμα κανείς τελεί σε
διατεταγμένη υπηρεσία, καταφεύγει σε τέτοιου είδους πρακτορικής έμπνευσης και
ταυτόχρονα έντονα ανθελληνικά ψεύδη.
Οι επιτυχημένες ερευνητικές εργασίες της Α.Ε.Ε. στο Σπήλαιο Πετραλώνων έχουν
αποτυπωθεί: Α) Στις επιστημονικές
δημοσιεύσεις του Άρη Πουλιανού και των συνεργατών του, Β) Τις εκθέσεις
ανασκαφών, που ο Δ-ρ Άρης Πουλιανός υπέβαλε κάθε χρόνο προς το Υπουργείο
Πολιτισμού, καθώς επίσης Γ. Στο «απαγορευμένο» 45λεπτο ντοκιμαντέρ που είχε
γυρίσει το 1977 η αείμνηστη σκηνοθέτιδα Λίλα Κουρκουλάκου (ταινία
που μόνο πρόσφατα - 8/10/2017 - έγινε γνωστή, καθότι αναρτήθηκε μετά από 40
ολόκληρα χρόνια στη διαδικτυακή διεύθυνση https://www.youtube.com/watch?time_continue=1920&v=5Arw5Lbiurg).
Το 1977 η Α.Ε.Ε. συμμετείχε επίσης ως ιδρυτικό μέλος με 5μελή
αντιπροσωπεία στο 1ο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Ανθρωπολογίας στο
Ζάγκρεμπ της τ. Γιουγκοσλαβίας με αρχηγό τής αποστολής τον εκλιπόντα καθηγητή
Β. Βαλαώρα, όπως επίσης στις εργασίες του 7ου Παγκοσμίου Συνεδρίου
Σπηλαιολογίας στο Σέφιλντ της Αγγλίας με ανακοίνωση για το σπήλαιο Πετραλώνων.
Πρβλ. Poulianos
N. A. (1977) - New data on the stratigraphy of Petralona Cave.
Proceedings of the 7th Int. Spel. Congress. Sheffield: 366-367. Σταχυολογούνται εξάλλου εδώ ορισμένες δημοσιεύσεις του ίδιου έτους σε εφημερίδες από το διεθνές στερέωμα όπως: NEW YORK TIMES
- Cave in Northern Greece is yielding evidence
of early human life, CHRISTIAN SCIENCE MONITOR - Early
Greeks: 700,000 B.C.? GUARDIAN - Greek skull belonged to
earliest European. DONNERSTAG - Alter als der
Heidelberg-Mensch, LA REPUBBLICA - Ecco l' uomo di
Petralona, HERALD TRIBUNE INTERNATIONΑΤΟNΑL - The oldest
known European: Greece's Petralona Man.
Σαν συνέπεια των παραπάνω ερευνών και δημοσιεύσεων, με
εισήγηση του Δ-ρα Άρη Πουλιανού είχε προταθεί να δημιουργηθεί Γενική Διεύθυνση
Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας, η οποία τελικά υποβιβάστηκε το 1977 σε
απλή διεύθυνση και υπάχθηκε στη Γενική Δ/νση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής
Κληρονομιάς (ΓΔΑΠΚ) του Υπ. Πολιτισμού, με το Π.Δ. 941 και
ειδικότερα το άρθρο
46. Όμως το ότι της Υπηρεσίας αυτής έχει εκ του Νόμου οριστεί επικεφαλής
αρχαιολόγος, ενέχει μια μεγάλων διαστάσεων αντίφαση, καθότι ένας μη ειδικός
στην παλαιοανθρωπολογία καλείται να αντιμετωπίσει, μεταξύ άλλων, διάφορα
παλαιοανθρωπολογικής φύσεως ζητήματα. Συν τω χρόνω αυτή η κατάσταση
κακοφόρμισε, δημιουργώντας ολοένα και περισσότερες δυσλειτουργίες, με
αποτέλεσμα εδώ και περισσότερα από 40 χρόνια η παλαιοανθρωπολογία εντός της
ΓΔΑΠΚ να θεωρείται, λίγο έως πολύ, σαν παρείσακτη. Σαν αποτέλεσμα είναι πως
τελικά παράγεται κατ’ εξοχήν αρχαιολογικό και πάντως όχι παλαιοανθρωπολογικό
έργο. Πλην όμως ακόμα κι αυτή η αρχαιολογική ενασχόληση είναι ελάχιστης έως
μηδαμινής σημασίας όχι μόνο από εθνικής, αλλά και διεθνούς σκοπιάς. Α ρε
«Κουτόφραγκοι» τι άχρηστες υπηρεσίες (σκόπιμα ή μη) επιδοτούνται εν
Ελλάδι…
Μέσα
στο παραπάνω ευνοϊκό (ακόμα τότε) κλίμα, ο τότε προϊστάμενος της Εφορείας
Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας (Ε.Π.Σ.) καθηγητής αρχαιολογίας κ. Π.
Θέμελης, 10-9-1980 είχε συντάξει ένα 7σέλιδο
εγκωμιαστικό για την ΑΕΕ υπόμνημα προς τον Γενικό Διευθυντή
Αρχαιοτήτων (που τότε ήταν ο αείμνηστος Ν. Γιαλούρης)
καταλήγοντας: Σε πρώτη φάση απαιτείται τουλάχιστον η πρόσληψη
γραμματέως δακτυλογράφου (εντός της Ε.Π.Σ.) και δύο έκτακτων
αρχαιολόγων, που επιθυμούν να ειδικευθούν στις έρευνες σπηλαίων. Θα μπορούσαν
μάλιστα να αποσταλούν αμέσως στα Πετράλωνα, ώστε να εργαστούν κοντά στους
ανασκαφείς εκεί (σημ: ενν. τον Άρη Πουλιανό και τους συνεργάτες
του), αποκτώντας πολύτιμη πείρα και ενημερώνοντας συγχρόνως την Υπηρεσία για
οτιδήποτε προκύπτει. Εν συνεχεία, μετά από δύο εβδομάδες, 27-9-1980,
ο Ν. Γιαλούρης με εκτενές υπηρεσιακό σημείωμα είχε (μεταξύ άλλων) εισηγηθεί στο
Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (Κ.Α.Σ.): να επιχορηγείται η Α.Ε.Ε. με
ένα ποσό κάθε χρόνο, που θα είναι ίσο με τα καθαρά κέρδη από την εκμετάλλευση
του Σπηλαίου-Μουσείου. Ακολούθως, με ιδιόχειρο σημείωμα της 19-3-1982 ο
κ. Θέμελης με θέμα την ανάθεση καθηκόντων και υπογραφή της Μελίνας Μερκούρη
πρότεινε: Να ανατεθεί στον ανθρωπολόγο Άρη Πουλιανό υπό την ιδιότητά
του ως προέδρου της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος η διεύθυνση των ερευνών
στο σπήλαιο Πετραλώνων Χαλκιδικής και του Μουσείου Πετραλώνων, κάτω από την
εποπτεία της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας. Κρίθηκε
επίσης αναγκαίο, σαν αναγνώριση της μακρόχρονης απασχόλησής του και της
προσφοράς του στον τομέα της ανθρωπολογίας στην Ελλάδα...
Αντίθετα
με τα προηγούμενα θετικά διεθνή σχόλια στις εφημερίδες των ετών '77-80, ως
αμφισβήτηση, κάτι σαν εναρκτήριο λάκτισμα - κεκαλυμμένη προτροπή εναντίον
του Δ-ρα Άρη Πουλιανού μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτέλεσε το δημοσίευμα της Frankfurter Algemaine Zaitung (8
Ιανουαρίου 1981): Nun ist der Mensch von Heidelberg wieder der alteste
Europas. Τουτέστιν: Τώρα ο άνθρωπος της Χαϊδελβέργης είναι και πάλι
ο αρχαιότερος στην Ευρώπη (προφανώς έναντι του ανθρώπου των
Πετραλώνων, ο οποίος τα προηγούμενα 3-4 χρόνια είχε προβληθεί ως ο αρχαιότερος
Ευρωπαίος). "Όλως τυχαίως" ακολούθησαν από εκείνη την άνοιξη και
έπειτα απανωτά λιβελογραφήματα - δυστυχώς - εκ μέρους "ελληνικών"
εφημερίδων (εν είδει αντιπουλιανικής εργολαβίας), με αποκορύφωμα μια μεγάλης
κυκλοφορίας εφημερίδα της 24-01-1983 με τον βαρύγδουπο τίτλο: Ο
βίος και η Πολιτεία ενός δήθεν καθηγητή. Σε αντίστοιχη μήνυση του Δ-ρα Άρη
Πουλιανού, το δικαστήριο εξέδωσε μια απόφαση, σύμφωνα με την οποία ο
δημοσιογράφος κ. Γ. Μαύρος "ετέλει εν αγνοία των ανακριβειών που
έγραφε". Αφού λοιπόν δεν αποδείχθηκε δόλος, ο δημοσιογράφος
απαλλάχτηκε, με συνήγορο υπεράσπισης τον δικηγόρο κ. Νίκο Κωσταντόπουλο (τον
πατέρα της Ζωής). Πάντως η ανωτέρω έστω και σολομώντεια απόφαση δικαίωνε τον
Έλληνα ανθρωπολόγο και άνοιγε το δρόμο για αγωγή οικονομικών αποζημιώσεων, αλλά
ο Δ-ρ Άρης Πουλιανός προτίμησε να μην ασχοληθεί παραπέρα με το ζήτημα,
ελπίζοντας (όπως αποδείχθηκε όμως επί ματαίω) ότι οι εκπρόσωποι της 4ης
εξουσίας θα τον άφηναν ήσυχο να συνεχίσει απερίσπαστος το έργο
του. Εξάλλου, δεν μπορεί να είναι επίσης τυχαίο που έκτοτε ο Αρχάνθρωπος
των Πετραλώνων έχει λανθασμένα ταξινομηθεί από "δικούς" μας και
ξένους "ειδικούς" ως ο Άνθρωπος της Χαϊδελβέργης (Homo
heidelbergensis).
Ένα
σημαντικό επίσης γεγονός, στο οποίο οφείλεται η καθυστέρηση για περίπου ένα
χρόνο της προγραμματισμένης τότε 2ης αποβολής του Δ-ρα Άρη Πουλιανού από τα
Πετράλωνα, ήταν η διοργάνωση υπό την προεδρία του, του
3ου Πανευρωπαϊκού και 1ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Ανθρωπολογίας, που
πραγματοποίησε τις εργασίες του στην αίθουσα διαλέξεων του Ανθρωπολογικού
Μουσείου Πετραλώνων, καθώς και του ξενοδοχείου "Γερακινή" όπου
διέμεναν οι περισσότεροι σύνεδροι. Τότε ήταν που οι συμμετέχοντες Έλληνες και
ξένοι έλαβαν μια απόφαση (:
ψήφισμα - resolution)
υπέρ των επιστημονικών απόψεων του Δ-ρα Άρη Πουλιανού.
Στο
σημείο αυτό αξίζει να επίσης να μνημονευθεί ότι κατά το προηγούμενο 2ο
Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Ανθρωπολογίας που είχε γίνει στην τ. Τσεχοσλοβακία,
υποψήφιες χώρες για την ανάληψη της επόμενης διοργάνωσης ήταν η Ελλάδα που
έλαβε 39 ψήφους και η τ. Δ. Γερμανία που πήρε 2. Εναντίον της ελληνικής
υποψηφιότητας - παρακινώντας μάλιστα τους συνέδρους να ψηφίσουν την
υποψηφιότητα της Γερμανίας - υπέρ της οποίας είχε πάρει ανοιχτά θέση ένας
(αποβιώσας σήμερα) καθηγητής του ΑΠΘ, που είχε μετεκπαιδευθεί στη Γερμανία και
την οποία εκπροσωπούσε στην Τσεχοσλοβακία. Σε επισήμανση της
"Ελευθεροτυπίας" πώς γίνεται καθηγητής ελληνικού πανεπιστημίου να
εκπροσωπεί άλλη χώρα, η απάντηση ήταν αποστομωτική: "Τιμή του που μια τόσο
σπουδαία χώρα τον είχε ως εκπρόσωπό της". Προς τί λοιπόν άραγε το
Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχει σαν σύμβολο τον Αριστοτέλη; Και μετά είναι ν'
απορούμε για τα μνημόνια... Παράλληλα, μάλλον κάτι σαν "στάχτη στα
μάτια" είχε προηγηθεί 9-9-1982 μια
συγχαρητήρια επιστολή εκ μέρους του νεοεκλεγέντος τότε πρωθυπουργού της
χώρας Ανδρέα Παπανδρέου (προσυπογραμμένη από τον διπλωματικό
του ακόλουθο Γ. Μαχαιρίτσα).
Ανάμεσα
στους ομιλητές αμφοτέρων των συνεδρίων (πρβλ. "Άνθρωπος"
τ. 9 & 10, σελ. 94 & 509, όπως επίσης και σχετ.
φωτογραφία) ήταν επίσης ο νυν προϊστάμενος της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας
- Σπηλαιολογίας (ένθερμο τότε μέλος της Α.Ε.Ε.), αρχαιολόγος κ. Α.
Ντάρλας, που μετεκπαιδεύτηκε κοντά στον καθηγητή Ανρύ ντε Λαμλέ -
Διευθυντή του Ανθρωπολογικού Μουσείου των Παρισίων. Τον Γάλο γεωλόγο -
παλαιαονθρωπολόγο με την οικογένειά του φιλοξένησε στον ξενώνα της Α.Ε.Ε.
"Δάφνη" στα Πετράλωνα ο Α. Πουλιανός, προκειμένου ο ξένος επιστήμονας
να συμμετάσχει στις εργασίες του 3ου Πανευρωπαϊκού Συνεδρίου, ο οποίος εξάλλου
ανέλαβε να διδάξει στο νεαρό τότε Έλληνα αρχαιολόγο την παλαιολιθική εποχή,
ύστερα από εισήγηση (δηλ. παράκληση) και συστατική επιστολή του Δ-ρα Άρη
Πουλιανού, που όμως κατά το ρητό ουδείς αχαριστότερος... μετατράπηκε άμα τη
αναλύψει των "καθηκόντων" του σε σφοδρό αντίπαλο, μετερχόμενος ακόμα
και μηνύσεων εναντίον του ευεργέτη του, το πιθανότερο για να αποδείξει σ'
αυτούς που τον διόρισαν ότι είναι "άξιος... της αποστολής" του και
πως είναι σε θέση να μη διστάζει μπροστά σε τίποτα.
ΣΤΗΡΙΞΤΕ ΜΑΣ ΜΕ ΕΝΑ LIKE ΣΤΗΝ ΣΕΛΙΔΑ ΜΑΣ ΕΛΙΤ ΕΛΛΗΝΩΝ
