Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ ΠΕΤΡΑΛΩΝΩΝ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

31 Οκτωβρίου 2004 η Γενική Γραμματέας της ΑΕΕ, Κατερίνα Μανωλαράκη, διαβίβασε με ηλεκτρονική αλληλογραφία σε όλα τα μέλη της Βουλής και πλείστα ΜΜΕ την παρακάτω επιστολή:

Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ ΠΕΤΡΑΛΩΝΩΝ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

Ενημέρωση του Κοινού, εκ μέρους του Προέδρου της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος Δ-ρα Νίκου Α. Πουλιανού

Το ζήτημα που αναφέρεται στον τίτλο απασχολεί την τρέχουσα επικαιρότητα λόγω των πρόσφατων σχετικών αναφορών και επιθέσεων αφενός εκ μέρους του Δημάρχου Ν. Τρίγλιας και αφετέρου του Νομάρχη Χαλκιδικής. Το όλο θέμα έχει διάφορες πτυχές, οι οποίες κατωτέρω αναλύονται όσο το δυνατόν πιο περιεκτικά.

            Η απαρχή της υπόθεσης ανάγεται στο Σεπτέμβριο του 1960, οπότε ανακαλύφθηκε το περίφημο κρανίο του Αρχανθρώπου των Πετραλώνων. Από το 1965, ο ιδρυτής της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος (ΑΕΕ), Δ-ρ Ανθρωπολογίας Άρης Ν. Πουλιανός, εκτελεί παράλληλα με άλλες έρευνες σε όλη την Ελλάδα, ανασκαφικό - ερευνητικό έργο στο χώρο του σπηλαίου, με αποτέλεσμα την ανάδειξή του σε διεθνές κέντρο επιστημονικού ενδιαφέροντος. Η διαπίστωση του γεγονότος ότι στα Πετράλωνα έζησε ο αρχαιότερος Ευρωπαίος Άνθρωπος, ανέτρεψε τα μέχρι τότε επιστημονικά δεδομένα και συντάραξε τη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Έτσι, το ενδιαφέρον επιστημόνων παγκοσμίου κύρους (παλαιοανθρωπολόγων, παλαιοντολόγων, γεωλόγων, πυρηνικών φυσικών κλπ) στράφηκε στη Χαλκιδική.

Έκτοτε, ο φθόνος και η ανικανότητα αντίζηλων «επιστημονικών» φορέων, που βρήκαν έδαφος στις πολιτικές ανωμαλίες της πιο πρόσφατης ιστορίας της Χώρας μας, πισωγύρισαν αρκετές φορές τις έρευνες της ΑΕΕ. Δεν είναι στόχος της παρούσας ενημέρωσης η αναφορά σ’ αυτές τις παραμέτρους του ζητήματος του σπηλαίου Πετραλώνων, καθώς υπάρχει το αντίστοιχο πληροφορικό υλικό σε διάφορες δημοσιεύσεις της ΑΕΕ (π.χ. φυλλάδιο του 2000, διαδίκτυο - www.aee.gr κλπ). Αποτελούν όμως αυτές οι παράμετροι αναπόσπαστο μέρος του όλου θέματος, η παράβλεψη των οποίων οδηγεί σε λανθασμένα συμπεράσματα. Για την οικονομία του κειμένου, θεωρούνται στη συνέχεια σαν γνωστά γεγονότα. Αν μη τι άλλο, για τους σχετιζόμενους με το σπήλαιο Πετραλώνων (υπηρεσιακούς παράγοντες, τοπικούς άρχοντες, δημοσιογράφους κλπ) όταν δεν είναι ενήμεροι ή όταν φέρονται να αδιαφορούν γι’ αυτά, κατά τις δημόσιες δηλώσεις τους, ούτε την αλήθεια υπηρετούν, ούτε το σπήλαιο. Δεδομένο όμως είναι ότι η ανιδιοτελής προσφορά της ΑΕΕ, μετά από 40 χρόνια αντιξοοτήτων και εν μέσω συχνά έντονης πολεμικής εκ μέρους διαφόρων παραγόντων, αφενός εμβάλει σε σκέψεις για τη σκοπιμότητα των επιθέσεων και αφετέρου ατσαλώνει τη θέληση των μελών της ΑΕΕ για την υπεράσπιση του έργου της. Μετά από αυτή τη σύντομη παρένθεση επανερχόμαστε σ’ ό,τι αφορά το διαχειριστικό καθεστώς του σπηλαίου Πετραλώνων. 

            Από το 1975, ιδιοκτήτης του χώρου του σπηλαίου έκτασης περίπου 180 στρεμμάτων γίνεται ο ΕΟΤ, με απαλλοτρίωση δημόσιας έκτασης υπέρ της Κοινότητας Πετραλώνων ύψους 3 εκ. δρχ. Τις έρευνες της ΑΕΕ εποπτεύει συνεχώς το καθ’ ύλη αρμόδιο Υπουργείο Πολιτισμού (ΥΠ.ΠΟ.). Για τις ανάγκες των ερευνών και της προβολής των ευρημάτων, στο διάστημα 1977 - 1983, η ΑΕΕ ανήγειρε στον περιβάλλοντα χώρο τού σπηλαίου, με δικές της δαπάνες, Ανθρωπολογικό Μουσείο (με βιβλιοθήκη, εργαστήρια, αποθηκευτικούς χώρους κλπ) και τρία ημιτελή - δυστυχώς μέχρι σήμερα - κτίρια, με στόχο τη δημιουργία Ανθρωπολογικού Κέντρου Ερευνών.

Το μέχρι σήμερα έργο (ανασκαφών, αξιοποίησης σπηλαίου και ανέγερσης εγκαταστάσεων) στοίχισε στο Δημόσιο 23 μόνο εκ. δρχ., ενώ τα υπόλοιπα, που ξεπερνούν σε κόστος το 10πλάσιο αυτού του ποσού, κατέβαλε η ΑΕΕ, με παγκόσμια πρωτοπόρο τρόπο ανάδειξης παλαιοανθρωπολογικού χώρου και ευρημάτων. Καθώς ήταν προφανές ότι για τις έρευνες και τις εργασίες αξιοποίησης θα χρειάζονταν πολλές ακόμα δεκαετίες και η αξιοποίηση συμφέρει οικονομικά το Δημόσιο, υπογράφηκε στις 8-4-1981 μεταξύ του ΕΟΤ και της ΑΕΕ σύμβαση, σύμφωνα με την οποία της παραχωρήθηκε η χρήση του σπηλαίου και των εγκαταστάσεων. Στις αρμοδιότητες της ΑΕΕ συγκαταλέγεται η φύλαξη, η συντήρηση, η μελέτη σπηλαίου και ευρημάτων, καθώς και η διαχείριση των εσόδων υπό την εποπτεία του Δημοσίου. Στις υποχρεώσεις τού ΕΟΤ ανάγεται η κάλυψη ενδεχόμενων ελλειμμάτων και της καταβολής στην Κοινότητα Πετραλώνων (και σήμερα στο Δήμο Τρίγλιας) ποσοστού 5% επί των εισπράξεων. Η παραχώρηση έγινε για αόριστο χρόνο, ενώ ο ΕΟΤ διατήρησε το δικαίωμα της μονομερούς καταγγελίας τής σύμβασης (σε περίπτωση που αυτή δεν συνέφερε πλέον το Δημόσιο για οποιονδήποτε λόγο).

Η σύμβαση υπογράφηκε επί ΝΔ και ορισμένοι κύκλοι του ΠΑΣΟΚ την είδαν στην καλύτερη περίπτωση με καχυποψία από αντιπολιτευτική και μόνο δυστυχώς διάθεση. Πάντως, επί υπουργίας του κ. Δημήτρη Τσοβόλα, διατάχθηκε από το Υπ. Οικονομικών έλεγχος, ο οποίος (προς τιμή του έντιμου πολιτικού) απέδειξε 11-1-1983 ότι πράγματι η ΑΕΕ διέθεσε εξ ιδίων τεράστια ποσά και ότι η παρουσία της στο χώρο ήταν άκρως συμφέρουσα.

Παρόλα αυτά ο ΕΟΤ στις 22-4-1983, χωρίς κανένα αιτιολογικό, προβαίνει στην καταγγελία της σύμβασης με παράνομες μεθοδεύσεις, αλλά και με βιαιοπραγίες. Τα γεγονότα αυτά έβαλαν σε σκέψεις τα μέλη της ΑΕΕ, για το ποίος δηλαδή μπορεί να κρύβεται πίσω από αυτές τις ενέργειες, καθώς γίνεται γνωστό ότι «επιστημονικοί» κύκλοι, κυρίως του εξωτερικού, προσπαθούν (μέχρι και σήμερα) να παρεισφρήσουν με κάθε μέσο στο σπήλαιο Πετραλώνων και να οικειοποιηθούν το έργο της ΑΕΕ και κατ’ επέκταση του Δημοσίου. Η υπόθεση καταλήγει στα Δικαστήρια, όπου εκ των υστέρων ο ΕΟΤ ισχυρίστηκε ότι κατήγγειλε τη σύμβαση δήθεν για ατασθαλίες και για να παραχωρήσει το σπήλαιο στο ΥΠ.ΠΟ. Από τα σχετικά όμως έγγραφα της εποχής (τα οποία, μολονότι  εκατοντάδες, σύντομα θα καταχωρηθούν, μαζί με τα πιο πρόσφατα, στη διαδικτυακή διεύθυνση της ΑΕΕ, www.aee.gr), προκύπτει ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠ.ΠΟ. όχι μόνο δεν ήταν σε θέση να προωθήσουν αντίστοιχο έργο, αλλά πρότειναν να αποσταλούν αρχαιολόγοι για να εκπαιδευτούν από το ανασκαφικό συνεργείο της ΑΕΕ στη μεθοδολογία των εξειδικευμένων παλαιοανθρωπολογικών ερευνών.

Εξάλλου, κατά τη διάρκεια της 14ετούς εκδίκασης, ο ΕΟΤ όχι μόνο δεν παραχωρεί τίποτα στο ΥΠ.ΠΟ., αλλά δημιουργεί μια υπηρεσία αυτεπιστασίας, την οποία στελεχώνει δυστυχώς ακόμα και με απόφοιτους του Δημοτικού. Ο λαϊκισμός σ’ όλο του το μεγαλείο, δέσμια του οποίου εξακολουθεί να βρίσκεται μεγάλη μερίδα του πολιτικού μας φάσματος μέχρι και σήμερα. Επίσης, κατά τη 14ετή αποβολή της ΑΕΕ κλάπηκαν ευρήματα από το Μουσείο και άλλα ανασκαφικά δεδομένα και υλικά, για τα οποία καμία υπηρεσιακή διερεύνηση δεν προχώρησε, ενώ διάφοροι συν-φορείς χρηματοδοτήθηκαν με 120 εκ. δρχ. χωρίς να παραγάγουν κανένα έργο. Το 2003 σε πόρισμα Ένορκης Διοικητικής Εξέτασης (12-3-2003) του ΥΠ.ΠΟ. διαπιστώθηκε ότι οι τότε υπάλληλοι του ΕΟΤ (και σήμερα του ΥΠ.ΠΟ.) εξέτρεφαν οικόσιτους χοίρους 100 μ. από την είσοδο του σπηλαίου (στα ημιτελή κτίρια). Το πόρισμα της ΕΔΕ κουκουλώθηκε, προφανώς για να αποκρυφτούν οι παρεπόμενες ευθύνες, για τις οποίες οι πολιτικές διαστάσεις ολοένα και διευρύνονται.

Τα Ανώτατα Δικαστήρια δικαίωσαν τελικά το Μάιο του 1997 την ΑΕΕ και διέταξαν «για το συμφέρον του ελληνικού Δημοσίου» την επαναγκατάστασή της στο σπήλαιο και την ταυτόχρονη αποβολή της υπηρεσίας αυτεπιστασίας. Παρά τις αποφάσεις αυτές ανώτατοι κρατικοί αξιωματούχοι επέδειξαν πρωτοφανή αδιαφορία προς τη νομιμότητα. Ο τότε Υπουργός Πολιτισμού (σημ: κ. Ε. Βενιζέλος) εξέδωσε μία απόφαση που ντροπιάζει την ελληνική Πολιτεία και το Σύνταγμα, στην οποία αναφέρεται ότι: «απαγορεύεται στον Άρη Πουλιανό και τα μέλη της ΑΕΕ να πλησιάσουν το χώρο του σπηλαίου Πετραλώνων…»!!!. Όμως η Δικαιοσύνη επέβαλε τις αποφάσεις της, τις οποίες δεν δικαιούται να περιφρονεί όχι μόνο ένα μέλος του Υπουργικού Συμβουλίου, αλλά ούτε και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός. Τα πάντα θυσία υπέρ του κακώς θεωρούμενου κομματικού συμφέροντος και προφανώς εναντίον του εθνικού.

Από την πλευρά του ο ΕΟΤ δεν υστερεί. Καταστρατηγεί και αυτός τους όρους της σύμβασης και δεν αποστέλλει, ως όφειλε, εισιτήρια στο χώρο του σπηλαίου, με μεγάλες απώλειες για τα δημόσια έσοδα, και με προφανέστατο απώτερο στόχο τον οικονομικό στραγγαλισμό της ΑΕΕ. Για ένα χρόνο, μέχρι τον Απρίλιο του 1998, η ΑΕΕ λειτουργεί το σπήλαιο και το Μουσείο με οικονομική αιμορραγία δεκάδων εκ. δρχ., αναγκαζόμενη να ξεναγεί τους επισκέπτες δωρεάν. Μόνο ύστερα από νέα δικαστική παρέμβαση παραχωρήθηκαν εισιτήρια και ομαλοποιείται κάπως η κατάσταση, καθώς, μεταξύ άλλων, μέχρι σήμερα υπάρχουν ακόμα χρηματικά ποσά τα οποία ο ΕΟΤ δεν καταβάλλει.

Ένα επιπλέον μέτρο του ΕΟΤ κατά της ΑΕΕ είναι η μη καταβολή τού ποσοστού στο Δήμο Τρίγλιας, ο οποίος, από καθαρά νομική άποψη, λανθασμένα στράφηκε δικαστικά εναντίον της. Εξίσου λανθασμένη είναι η κίνηση της Δημαρχίας από ηθικής απόψεως, καθώς παραβλέπεται η πολυετής και ανιδιοτελής προσφορά της ΑΕΕ. Αυτές οι λανθασμένες ενέργειες βλάπτουν όχι μόνο τις σχέσεις επωφελούς συνεργασίας, αλλά δημιουργούν και ένα κλίμα που δεν βοηθά ουσιαστικά κανέναν άλλο εκτός από αυτούς που καιροφυλαχτούν να οικειοποιηθούν το έργο της ΑΕΕ. Γεγονός είναι ότι το σπήλαιο Πετραλώνων είναι ο μόνος αρχαιολογικός χώρος που εξαιτίας της αδικαιολόγητης πολιτικής των τελευταίων ετών κατάντησε να πληρώνει ΦΠΑ. Εφόσον τέλος πάντων το θέμα πήγε προς αυτή την κατεύθυνση, προτείναμε να καταβάλλεται το αντίστοιχο ποσό μέσω της Οικονομικής Εφορείας στη Δημαρχία, η οποία όμως προτιμά τον πόλεμο κατά της ΑΕΕ και δεν έχει προβεί σε καμία σχετική κίνηση, πέραν από ορισμένες προφορικές επαφές, τις οποίες επικαλείται άνευ αποδεικτικών στοιχείων (όπως π.χ. κανένα αρ. πρωτ. κλπ). Για άλλη μία φορά αυτό εμβάλλει σε σκέψεις για το ποιος βρίσκεται πίσω από τέτοιες ενέργειες, βάζοντας πολλά εμπόδια για την ομαλοποίηση.   

Το Δεκέμβριο του 1997 ο Υπουργός πολιτισμού προωθεί ένα «πολυνομοσχέδιο» (Ν. 2557) με «φωτογραφική» τροπολογία κατά της ΑΕΕ και εν συνεχεία εκδίδει πρωτόκολλο διοικητικής αποβολής της από το σπήλαιο. Γίνεται έτσι αντιληπτό πως, όταν δεν αρέσουν οι Δικαστικές αποφάσεις αλλάζονται οι Νόμοι. Η ΑΕΕ προσέβαλε τις σχετικές νομοθετικές διατάξεις ενώπιον του Συμβουλίου της Επικράτειας (ΣτΕ) ως αντισυνταγματικές και το ΥΠ.ΠΟ. αναγκάστηκε να αποσύρει την απόφαση διοικητικής αποβολής.

Τόσο το 1998, όσο και το 2002, το ΣτΕ κρίνει παράνομες δύο ακόμα αποφάσεις του Υπουργού Πολιτισμού, οι οποίες απαγόρευαν τη συνέχιση των ανασκαφών στο σπήλαιο Πετραλώνων εκ μέρους της ΑΕΕ.

Με την επανεγκατάστασή της, η ΑΕΕ προβαίνει σε όλες τις αναγκαίες ενέργειες για τη λειτουργία των χώρων. Προσλαμβάνεται το απαραίτητο προσωπικό (15 άτομα από το Δήμο Τρίγλιας), για τη φύλαξη και τη συντήρηση του σπηλαίου, του Μουσείου και των λοιπών εγκαταστάσεων, υπό την κατά το Νόμο συνεχή εποπτεία εκ μέρους των ΥΠ.ΠΟ. και ΕΟΤ. Διευθυντής και Υποδιευθυντής εργάζονται αδιάλειπτα αμισθί (σημ: Άρης και Νίκος Πουλιανός). Επαναλειτουργεί το Ανθρωπολογικό Μουσείο, το οποίο παρέμενε κλειστό επί των ημερών της υπηρεσίας αυτεπιστασίας του ΕΟΤ. Πραγματοποιούνται οι αναγκαίες επισκευές και επιδιορθώσεις, δεδομένου ότι όλοι οι χώροι, λόγω της μακρόχρονης αδιαφορίας, παρουσίαζαν μια εικόνα πλήρους εγκατάλειψης. Συνεχίζεται η μελέτη και η συντήρηση των ευρημάτων. Ύστερα από εκλογές των Φίλων του Ανθρωπολογικού Μουσείου συστήνεται πενταμελής Οικονομική Επιτροπή Ελέγχου των πάσης φύσεως εσόδων και δαπανών. Σημειώνεται ότι στην Επιτροπή αυτή μετέχουν από 1 έως 3 μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου Τρίγλιας, με πρώτο Πρόεδρο τον αείμνηστο Παπα-Αριστείδη (σημ: ο οποίος στάθηκε αιτία να βρεθεί το κρανίο του Αρχανθρώπου).

Ο ΕΟΤ με άπειρη υποκρισία ξαναμηνύει την ΑΕΕ για παρακράτηση των εσόδων, τη στιγμή που του είναι γνωστό πως και η τελευταία δραχμή έχει ξοδευθεί για λειτουργικά έξοδα (μισθοδοσία, εισφορές προς τους ασφαλιστικούς οργανισμούς, εξόφληση λογαριασμών φωτισμού, ύδρευσης κλπ). Σημειωτέο ότι η ΑΕΕ υποβάλλει, ανελλιπώς κάθε μήνα προς έλεγχο, στη Διεύθυνση Οικονομικού του ΕΟΤ αναλυτικές καταστάσεις για τα πραγματοποιηθέντα έσοδα και έξοδα.

Από το 1998 έως σήμερα πραγματοποιήθηκαν τρεις οικονομικοί έλεγχοι στο λογιστήριο του σπηλαίου, στο οποίο επικεφαλής είναι ο κ. Χρήστος Γιαννακόπουλος. Οι δύο έλεγχοι γίνονται από το ΣΔΟΕ, 18-5-1999 και 13-8-2000 και ο τρίτος από τη Γενική Διεύθυνση Οικονομικής Επιθεώρησης του Υπουργείου Οικονομικών (6948/15-10-2002). Όλοι οι επιθεωρητές βρίσκουν απολύτως εντάξει τα οικονομικά της ΑΕΕ, συγχαίροντας τη διαχείριση του σπηλαίου για τον ικανοποιητικό τρόπο τήρησης των σχετικών βιβλίων.

Κατά καιρούς η Δημαρχία Τρίγλιας ζητάει από την Πολιτεία την παραχώρηση του σπηλαίου και του Μουσείου για να διαχειρίζεται εκείνη τα έσοδα. Το αίτημα αυτό είναι ανεδαφικό γιατί κανένας αρχαιολογικός χώρος δεν παραχωρείται στην Τ.Α. (έλλειψη υποδομής, επιστημονικού δυναμικού, νομοθετικής κάλυψης κλπ). Π.χ. ουδέποτε ο Δήμος Αθηναίων διανοήθηκε να ζητήσει τη διαχείριση του Παρθενώνα. Επίσης, στην περίπτωση που κάτι τέτοιο ήταν εφικτό, πέρα από το ηθικό θέμα της υποκατάστασης φορέα που έχει αποδεδειγμένα προσφέρει μέγιστη υπηρεσία στον τόπο, υπάρχει και νομικό κώλυμα. Δεν επιτρέπεται να προσληφθούν μέσω μιας δημοτικής επιχείρησης περισσότερα από 3-4 άτομα προσωπικό και αυτό θα αποτελούσε πλήγμα στα συμφέροντα των Δημοτών.

Εν μέσω αυτής της κατάστασης, στις 16-1-2004 ο Υπουργός Πολιτισμού επανέρχεται και εκδίδει νέα απόφαση διοικητικής αποβολής της ΑΕΕ, βασισμένη τώρα σε μια τροπολογία του Νόμου 3207 (ΦΕΚ 24-12-2003) περί Ολυμπιακών Αγώνων και πάλι χωρίς κανένα απολύτως αιτιολογικό. Δύο μήνες πριν από τις προκηρυγμένες ήδη εκλογές, ανάλογες πράξεις αποτελούν χλεύη κατά των θεσμών, γιατί είναι προφανές ότι διακαής επιθυμία της προηγούμενης πολιτικής ηγεσίας του ΥΠ.ΠΟ. είναι να δεσμεύσει τη νέα Κυβέρνηση περί του πρακτέου. Στις 21-1-2004 το ΣτΕ αναστέλλει με προσωρινή διαταγή, ως εσπευσμένη (και πρόχειρη), την υπουργική απόφαση αποβολής της ΑΕΕ και ορίζει τακτική δικάσιμο στις 4-2-2005 (που εν συνεχεία αναβλήθηκε).

Ακολούθως, ο Νομάρχης κι ο Δήμαρχος Τρίγλιας συγκαλούν συσκέψεις χωρίς τη συμμετοχή της ΑΕΕ (δίχως δηλαδή τη στοιχειώδη δημοκρατική ευαισθησία) και προβαίνουν σε προσβλητικές δηλώσεις κατά των αποφάσεων των Δικαστηρίων. Προσπαθούν έτσι να εκτελέσουν χρέη όψιμων «συνηγόρων» του ΥΠ.ΠΟ., καθώς πλέον αντιλαμβάνονται ότι δεν μπορεί να τους παραχωρηθεί η διαχείριση. Ωρύονται στις τοπικές ΤV: «να φύγει ο Πουλιανός από τη Χαλκιδική». Η έπαρση, τούς έχει τόσο μωράνει, ώστε να νομίζουν ότι ζούμε ακόμα επί Τουρκοκρατίας. Οι πασάδες διατάζουν, κατ’ εντολή του Σουλτάνου να φύγουν από την επικράτειά τους οι ανεπιθύμητοι ραγιάδες. «Δημοκράταροι» με τα όλα τους, επικίνδυνα τυφλωμένοι από λαϊκισμό και αμάθεια. Εκλεγμένοι σίγουρα από το λαό, αλλ’ όμως όχι και για να παρανομούν με το χυδαιότερο τρόπο. Από ποιο δοβλέτι νομίζουν ότι έχουν το δικαίωμα να διώξουν οποιονδήποτε και να εξευτελίζουν έτσι τον τόπο μας; Είναι αυτή η εικόνα της σύγχρονης Ελλάδας;

Εν μέσω Ολυμπιακών Αγώνων, η Δημαρχία Τρίγλιας στις 20-7-2004 προχώρησε ακόμα παραπέρα, σε ένα εντελώς παράνομο και εξευτελιστικό για τη Χώρα μας αποκλεισμό του ασφαλτοστρωμένου δρόμου προσπέλασης στο σπήλαιο, αλλά και ιδιόκτητων περιουσιών, με την τοποθέτηση μπάρας, η οποία βρίσκεται στις παρυφές του οικισμού και απέχει 700 μ. από το σπήλαιο. Με τη μπάρα αυτή εμποδίζεται η δίοδος των υπαλλήλων προς το χώρο εργασίας τους, απαγορεύοντας την είσοδο ακόμα και σε συνεργάτες  επιστήμονες της ΑΕΕ από διάφορα μέρη του κόσμου. Το σκεπτικό της σχετικής απόφασης ανήκουστο: δήθεν να προστατευθεί το σπήλαιο (με βράχο πάχους 100 μ.) από τα καυσαέρια και τους κραδασμούς των αυτοκινήτων των επισκεπτών. Όπως απερίφραστα ομολογείται, αυτό έγινε επίσης για να ωφεληθούν επιχειρηματίες, οι οποίοι εγκατέστησαν τα καταστήματά τους απέναντι από τη μπάρα, με την ελπίδα να έχουν κέρδος από τους τουρίστες, τους οποίους ο Δήμαρχος υποχρεώνει να κατέβουν από τα λεωφορεία, μέσα στο καλοκαιρινό λιοπύρι ή τις οκτωβριάτικες βροχές. Σκηνές απείρου κάλους, με τους υπάλληλους του να συνεννοούνται χειρονομώντας με τους ξένους τουρίστες, μοιράζοντας ταυτόχρονα παράνομα μια συκοφαντική και κυρίως εξευτελιστική για την Ελλάδα προκήρυξη κατά της ΑΕΕ, στην οποία ψευδώς αναφέρεται ότι ο Δήμος δεν ωφελείται καθόλου από το σπήλαιο (15 εργαζόμενοι, πέρα από τις τεράστιες προαναφερόμενες επιδοτήσεις, είναι τίποτα;). Αντιπαρέρχομαι τα της εξύβρισης και τρομοκρατίας εναντίον μου και μελών της οικογένειάς μου, για τα οποία έχω προσφύγει στη Δικαιοσύνη. Ακόμα κι ενάντια στις παραπάνω αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου, δεν επιτρέπεται η είσοδος σε μέλη της ΑΕΕ (π.χ. Α. Αγγελούδη, Ν. Παππά), μολονότι διαβεβαίωναν, μπροστά στους έκπληκτους αστυνομικούς της άμεσης δράσης που είχα καλέσει, ότι είχαν έρθει για εργασίες της ΑΕΕ.

Ο Δήμαρχος αδιαφόρησε παντελώς για τις εκκλήσεις που έγιναν από την Ένωση Ξενοδοχείων Χαλκιδικής (αυτοί δεν είναι επιχειρηματίες του τόπου μας;) και τη Γενική Δ/νση Αρχαιοτήτων να αποσυρθεί η μπάρα, βασιζόμενος στο Νόμο που δεν επιτρέπει τη λήψη ασφαλιστικών μέτρων κατά των αποφάσεων των Δημοτικών Συμβουλίων, καθώς τα πρώτα 70 μ. της διαδρομής των 700 μ. έχουν ενταχθεί στο σχέδιο του οικισμού. Είναι όμως τόσοι πολλοί οι Νόμοι που παραβιάζονται καθημερινά (π.χ. αναγκαία προηγούμενη εκπόνηση σχετικών μελετών, εγκεκριμένων από τα αρμόδια Υπουργεία, παρακώλυση ελεύθερης πρόσβασης και κυκλοφορίας σε αρχαιολογικό χώρο, ιδιοκτησίες κ.ά.), που δεν πείθουν κανένα επισκέπτη για το παράλογο αυτών των ενεργειών. Εάν είχαν κατασκευαστεί προηγουμένως τα έργα άψογης υποδομής, που δεν θα δυσαρεστούσαν τους επισκέπτες δυσφημώντας το χώρο, τα οποία (έργα) ενδεχομένως βοηθούσαν και κάποιους  επιπλέον Δημότες, ουδείς θα είχε αντίρρηση. Με τον τρόπο που επέλεξε ο Δήμαρχος, ουσιαστικά «χαντακώνοντας» το Δήμο για όποιες μελλοντικές διεκδικήσεις. Όσο κι αν επιχαίρει ο Νομάρχης για τα παθήματα του Δημάρχου, ο οποίος ανήκει σε διαφορετικό πολιτικό σχήμα (ΠΑΣΟΚ ο πρώτος και ΝΔ ο δεύτερος), αυτή είναι η αλήθεια.

            Τη στιγμή της τοποθέτησης της μπάρας, πενταμελής αποστολή της ΑΕΕ προετοιμαζόταν να συμμετάσχει στο 14^ο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Ανθρωπολογίας που διοργανωνόταν στην Κομοτηνή, 1-5 Σεπτεμβρίου 2004 (βλ. «Χάος», 11-10-2004). Η ΑΕΕ έχοντας πλήρη εμπιστοσύνη στις ικανότητες του ανασκαφέα των Πετραλώνων Άρη Ν. Πουλιανού, να αντιμετωπίσει την πολιορκία, δεν χρειάστηκε να παρεκκλίνει από την πορεία της και με επιτυχία συμμετείχε στο Συνέδριο. Το γεγονός αυτό αναφέρεται σαν ένα παράδειγμα που διαψεύδει τους συκοφάντες ότι δήθεν δεν παράγεται επιστημονικό έργο από την ΑΕΕ και ότι ένας και μόνο άνθρωπος, ένας «ιδιώτης» διαχειρίζεται το σπήλαιο, όπως κάποιοι ελαφρόμυαλοι αρέσκονται να αποκαλούν τον Άρη Πουλιανό.

Ανακεφαλαιώνοντας, το Κράτος έκρινε ότι για το σπήλαιο Πετραλώνων η ΑΕΕ αντιπροσωπεύει ό,τι συμφερότερο για τον τόπο και το Δημόσιο, την οποία χρησιμοποιεί σαν ένα προωθημένο εργαλείο στα χέρια του. Της αναθέτει την υπό έλεγχο αξιοποίηση, διεύθυνση, φύλαξη, συντήρηση και διαχείριση, η οποία είναι αναπόσπαστο μέρος του διοικείν. Ο πρώην Υπουργός Πολιτισμού τής το αμφισβητεί, για να προσκρούσει πάνω σε πάμπολλες δικαστικές αποφάσεις των Ανώτατων Δικαστηρίων της Χώρας. Δήμαρχος, Νομάρχης και Υπουργός μιλάνε για το διαχωρισμό  της διαχείρισης από τη διοίκηση, μολονότι τους είναι γνωστό ότι για να μπορεί να διοικεί ο διευθυντής, ακόμα και μιας ολιγομελούς μονάδας, διαχειρίζεται (πάντα υπό έλεγχο) τα κονδύλια της. Για παράδειγμα, σε ποιον θα υπακούουν οι υπάλληλοι του σπηλαίου και του Μουσείου, εάν δεν πληρώνονται από την ΑΕΕ; Στο Δήμαρχο ή εκ του μακρόθεν σε κάποιο γραφειοκράτη των αστικών κέντρων; Έτσι, κάνουν το εξής πονηρό σκεπτικό: εφόσον αφαιρεθεί η διαχείριση, πάει περίπατο η διοίκηση και τότε θα μπορούν πλέον αυτοί να υπεισέλθουν δια του ΥΠ.ΠΟ., τις οίδε για ποιο άλλο σκοπό (πέρα δηλαδή από την αναβίωση των χοιροστασίων και τις κλοπές ανασκαφικών δεδομένων του σπηλαίου).

Εντωμεταξύ, όλα αυτά τα χρόνια, εκκρεμεί καταχωνιασμένος ο φάκελος για την επιστροφή των ευρημάτων στο σπήλαιο Πετραλώνων (π.χ. το κρανίο του Αρχανθρώπου), από το ΑΠΘ και από το εξωτερικό, όπου παράνομα κατακρατούνται ή έχουν φυγαδευτεί. Πλήθος σχετικών εγγράφων της ΑΕΕ προς το ΥΠ.ΠΟ., αλλά και όλους τους φορείς της Τ.Α. (Δήμο Τρίγλιας, Νομαρχία, ΤΕΔΚ Χαλκιδικής) για συμπαράσταση. Απάντηση καμία, εντελώς παράνομα. Δεν τους ενδιαφέρει ή άλλα κρύβονται πίσω από αυτή τη στάση τους, που πάλι συνηγορούν στα περί άνομων διασυνδέσεων;

Έχει κανείς εχέφρων στον τόπο μας την εντύπωση ότι το ΥΠ.ΠΟ. ή άλλος κρατικός φορέας είναι δυνατόν να πραγματοποιήσει αντίστοιχο έργο μ’ αυτό της ΑΕΕ; Ας μας το δείξει. Και μια και δεν υπάρχει (π.χ. σπήλαια Διρού, Παιανίας, Αλιστράτης, Αγ. Γεωργίου Κιλκίς κλπ, σε οικτρή κατάσταση), είναι προφανές ότι πίσω από την επίθεση κατά της ΑΕΕ κρύβονται, πέρα από την κακοήθεια και τα ταπεινά ελατήρια, συμφέροντα που στρέφονται εναντίον της επιστημονικής έρευνας και του σπηλαίου.

            Αντί να συμπαραστέκεται η Τ.Α. σε ένα έργο που στο κάτω – κάτω σε αυτό τον τόπο θα μείνει και το οποίο προχωρά με τρομερές οικονομικές δυσκολίες, αλλά και με τον πλέον συμφέροντα τρόπο για το Δημόσιο, το πολεμά για να πετύχει τι; Διορισμούς; Επίδειξη ξένου έργου; Έχουν φανταστεί ποτέ τι τους περιμένει εάν η ΑΕΕ προσφύγει στην Ε.Ε. καταγγέλλοντας τις παράνομες μεθοδεύσεις; Ποντάρουν στη μεγαθυμία και στην απροθυμία της να καταγγείλει την Ελλάδα για βαρβαρότητες και βανδαλισμούς; Μα αν κάποιος δεν έχει άλλο τρόπο να γλιτώσει από το πλιάτσικο που του ετοιμάζουν, δεν θα αναγκαστεί να αμυνθεί με κάθε νόμιμο μέσο;

Τα δικαστικά έξοδα της τελευταίας 20ετίας όλων (ΕΟΤ, ΥΠ.ΠΟ., Τ.Α. και ΑΕΕ) ανήλθαν σε τρομακτικά ποσά, τα οποία εάν είχαν αναλωθεί για δημιουργικό έργο, η εικόνα του σπηλαίου Πετραλώνων θα ήταν, παρά τον πρωτοπόρο τρόπο αξιοποίησής του,  ακόμα πιο ποιοτική και οι εργαζόμενοι πολύ περισσότεροι. Ποιον συμφέρει αυτό, εκτός από τους ξένους που δεν αγαπούν τον τόπο μας; Διάφοροι όμως κρατικοί παράγοντες γιατί έχουν παίξει κατά καιρούς τόσο ξενόδουλο και ανθελληνικό ρόλο; Η δικαιολογία της άγνοιας, ιδίως μετά από όσα έχουν συμβεί, λιγοστεύει δραματικά σαν πιθανότητα. Από την άλλη πλευρά,  για την ΑΕΕ είναι φυσικό να μην εκχωρεί τα πνευματικά της κυρίως δικαιώματα, τα οποία καταπατήθηκαν με τον πιο βάναυσο τρόπο, και περισσότερο κατά τη διάρκεια της 14ετούς αποβολής της. Κάλλιστα το Κράτος όσο εκδικαζόταν η υπόθεση θα μπορούσε να είχε  επιτρέψει τη συνέχιση των μελετών των ευρημάτων εκ μέρους της ΑΕΕ. Αντ’ αυτού εντελώς παράνομα και προς δόξα των προαναφερόμενων ξένων, η ελληνική πλευρά καθυστερεί τη δημοσίευση των ανασκαφικών δεδομένων. Για αυτό, η μεγαλύτερη προσπάθεια της ΑΕΕ αναλώνεται σήμερα στην αποκατάσταση των απολεσθέντων στοιχείων, με την καταγραφή σε ψηφιακές πλέον βάσεις δεδομένων, χιλιάδων ευρημάτων.

Από τους σημερινούς τοπικούς άρχοντες δεν είναι να περιμένει κανείς τίποτα. Θα φύγουν σύντομα ανεπιστρεπτί και άδοξα. Ως τότε η ΑΕΕ θα αντέξει τη λαίλαπα. Μετά, επιβάλλεται οι επερχόμενοι, έχουν το χρόνο, να βρουν το θάρρος και να αναλογιστούν τι συμφέρει το σπήλαιο και τον τόπο.

Πετράλωνα Χαλκιδικής, 31 Οκτωβρίου 2004  

Απάντηση στην παραπάνω η-επιστολή έστειλαν διάφοροι εκπρόσωποι του κοινοβουλίου. Η πιο χαρακτηριστική είναι αυτή του Θεόδωρου Πάγκαλου:

ΑΠΟ "Theodoros Pangalos"
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: Tue, 9 Nov 2004 12:59:41 +0200
ΠΡΟΣ: aee@vip-gr
SUBJECT: Re: Petralona cave

Αγαπητή κυρία Μανωλαράκη,

διαβιβάστε παρακαλώ τις ευχαριστίες μου στον Πρόεδρο της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Δρ Ν. Πουλιανό για την καλοσύνη του να με ενημερώσει για το έργο που επιτελείται υπό την καθοδήγησή του. Έργο, που είναι πολλαπλώς χρήσιμο και ωφέλιμο για την χώρα μας.
Με εκτίμηση Θεόδωρος Πάγκαλος

    ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΑΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΣΤΗΡΙΞΤΕ ΜΑΣ ΜΕ ΕΝΑ LIKE ΣΤΗΝ ΣΕΛΙΔΑ ΜΑΣ ΕΛΙΤ ΕΛΛΗΝΩΝ