ΣΚΟΥΡΙΕΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ: Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ...ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΣΙΩΠΟΥΝ - ΕΜΕΙΣ ΚΟΙΝΟΠΟΙΟΥΜΕ

H Αικατερίνη Σακελλαροπούλου, σημερινή πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας και μελλοντική –με ευρεία διακομματική συναίνεση– πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας είναι καλά γνωστή στους κατοίκους της Β. Χαλκιδικής.

Ως εισηγήτρια σύμβουλος ενώπιον του ΣτΕ για σειρά υποθέσεων σχετικών με την «επένδυση χρυσού» της Χαλκιδικής, οδήγησε το δικαστήριο σε σειρά αποφάσεων που άνοιξαν το δρόμο στην υλοποίηση της επένδυσης, παρά τις σοβαρές επιστημονικές και νομικές ενστάσεις. Με την απόφαση 1492/2013 το Ε’ Τμήμα του ΣτΕ απέρριψε όλα τα επιχειρήματα των πολιτών για την ακύρωση της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων ενώ παράλληλα επιχείρησε να κλείσει με νομικό τρόπο όλα τα κενά της διάτρητης ΑΕΠΟ και να αποκλείσει κάθε πιθανή μελλοντική αμφισβήτηση.

Η απόφαση σχολιάστηκε ακόμα και από νομικούς κύκλους, διότι σε ορισμένα σημεία οι ανώτατοι δικαστές δε φρόντισαν να τηρήσουν ούτε τα προσχήματα. Τα δασικά ρέματα των Σκουριών που επρόκειτο να μετατραπούν σε χώρους απόθεσης μεταλλευτικών αποβλήτων δεν είχαν νομίμως οριοθετηθεί κατά το χρόνο έκδοσης της ΑΕΠΟ, όμως το ΣτΕ παρέβη τη δική του πάγια νομολογία κατά την οποία «ο καθορισμός των οριογραμμών αποτελεί κατά νόμο προϋπόθεση για την έκδοση των πράξεων χωροθέτησης και έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων έργου ή δραστηριότητας που βρίσκεται πλησίον ρέματος». Μια απόφαση «μοναδική» στο σώμα της νομολογίας του ΣτΕ, χωρίς προηγούμενο ούτε επόμενο αφού, μετά από αυτήν την μικρή «παρασπονδία» για χάρη της Ελληνικός Χρυσός, το ΣτΕ συνέχισε να ακυρώνει έργα λόγω έλλειψης πράξεων οριοθέτησης ρεμάτων.

Άλλη απόφαση-σκάνδαλο την οποία εισηγήθηκε η μελλοντική Πρόεδρος της Δημοκρατίας ήταν η 398/2012 της Επιτροπής Αναστολών του ΣτΕ. Την άνοιξη του 2012, κάτοικοι της Χαλκιδικής κατέθεσαν αίτημα ακύρωσης της απόφασης παραχώρησης δημοσίου δάσους έκτασης άνω των 4.000 στρεμμάτων στην Ελληνικός Χρυσός, καθώς και αίτημα αναστολής ώστε να διακοπεί η υλοτόμηση του δάσους. Η αναστολή χορηγήθηκε αρχικά από τον πρόεδρο του Ε’ Τμήματος, αλλά στη συνέχεια την πήρε πίσω η τριμελής Επιτροπή Αναστολών αποδεχόμενη το σκεπτικό της κας Σακελλαροπούλου: ότι η έκταση που θα υλοτομηθεί μέχρι την έκδοση της οριστικής απόφασης είναι «μικρή σε σχέση με το συνολικό εύρος των εκτάσεων που πρόκειται να αποψιλωθούν» για αυτό το, «ιδιαιτέρου συμφέροντος για την Εθνική Οικονομία Επενδυτικό Σχέδιο».

Της Μαρίας Καδόγλου η οποία συμμετέχει στο Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων, antigoldgr.org/

Οι μεγαλύτεροι θα θυμούνται το σύνθημα του Μάη του ’68: Το δάσος προηγείται του ανθρώπου, η έρημος ακολουθεί.

Στις 12 Οκτωβρίου 2015 , μια ομάδα γυναικών από τη Β. Χαλκιδική αφηγείται , ανεβήκαμε στις Σκουριές για να δούμε με τα μάτια μας την υλοτόμηση του βουνού που ήδη είχε ξεκινήσει. Καταγράψαμε σε βίντεο τις τραγικές εικόνες που αντικρύσαμε και απευθύναμε μια ανοιχτή έκκληση για τη σωτηρία του δάσους των Σκουριών. 

Οι “αρμόδιοι” που θα μπορούσαν να σταματήσουν την καταστροφή δεν άκουσαν. Η εταιρεία που κερδοσκοπεί σε βάρος του τόπου μας, φυσικά δεν άκουσε.

Aν αυτό που είχαμε δει τον Οκτώβρη ήταν ένα σφαγείο, φύλλα, κλαδιά, κομμένοι κορμοί που ακόμα μυρίζαν δάσος και ζωή, η εικόνα του Δεκέμβρη ήταν αυτή του νεκροταφείου. Δείτε τις φωτογραφίες και συγκρίνετέ τες με το προ δυο μηνών βίντεο (εδώ).

Οι ατελείωτες σειρές με τα στοιβαγμένα ξύλα έχουν εξαφανιστεί, πουλήθηκαν για φτηνά καυσόξυλα σε όσους από την περιοχή καταδέχτηκαν να τα πάρουν. Όλη η έκταση που προορίζεται για να γίνει το εργοστάσιο εμπλουτισμού και ανάκτησης χρυσού έχει πλέον καθαριστεί από τη δασική βλάστηση. Οι μπουλντόζες αφαίρεσαν και τις ρίζες των δέντρων, αποκλείοντας έτσι κάθε δυνατότητα φυσικής αναγέννησης του δάσους. Και κάποιοι, ακόμα και “αρμόδιοι” ή πρώην “αρμόδιοι”, έχουν το θράσος να συγκρίνουν αυτή την καταστροφή με την απλή υλοτόμηση για καυσόξυλα! Η κοπή των δέντρων συνεχίζεται τώρα κατά μήκος του δασικού δρόμου Χοντρό Δέντρο- Σκουριές που έχει γίνει φαρδύς σαν αεροδιάδρομος. Γεωτρύπανα έχουν στηθεί σε διάφορα σημεία του δάσους, φαίνονται από μακριά, ετοιμάζονται να κάνουν το βουνό σουρωτήρι.

Με το βουνό απογυμνωμένο από το δασικό του κάλυμμα φάνηκε η θάλασσα στο βάθος, καθώς και κάποιο χωριό που θα πρέπει να είναι η Στρατονίκη ή τα Στάγειρα. Είναι τόσο μικρές οι αποστάσεις, 8 χωριά μέσα σε ένα κύκλο ακτίνας 11 χιλιομέτρων από τις Σκουριές, που όσοι φαντάζονται ότι δεν θα επηρεαστούν από την κοσμογονία που θα γίνει εκεί πάνω, απλά εθελοτυφλούν.

Στο δρόμο για το ανοιχτό όρυγμα, η γνωστή πια εικόνα του στρατοπέδου με τα αστραφτερά συρματοπλέγματα, τις μπάρες και τους σεκιουριτάδες με το ειρωνικό ύφος που μας βιντεοσκοπούσαν σε κάθε μας βήμα. Επίδειξη κυριαρχίας; Εκφοβισμός; Απειλή; Πιστεύουν αλήθεια ότι θα τους φοβηθούμε;

Δε μας φοβίζουν, μας εξοργίζουν. Το δάσος μας, το δάσος του Κακάβου έχει ήδη πληγεί σημαντικά αλλά όχι ανεπανόρθωτα. Αρκεί η καταστροφή να μείνει εκεί, να μη γίνουν τα εργοστάσια, η εξόρυξη, οι χαβούζες. Ακόμα και τώρα, πρέπει να τους σταματήσουμε. Πριν είναι πολύ αργά.

Μη αντιστρέψιμες περιβαλλοντικές καταστροφές της εξόρυξης στις Σκουριές

Είναι αλήθεια ότι η περιοχή έχει μακρόχρονη ιστορία ως μεταλλευτική ζώνη. Παρόλα αυτά, ο βαθμός και οι μέθοδοι εκμετάλλευσης, που εφαρμοζόταν σε παλαιότερες χρονικές περιόδους, διαφέρουν πάρα πολύ από αυτές που σχεδιάζεται να εφαρμοστούν, όπου η επιφανειακή εξόρυξη του πετρώματος προγραμματίζεται να ανέλθει σε 24.000 τόνους ημερησίως, και θα επιτυγχάνεται με μεγάλη επιφανειακή εξόρυξη, γιγιαντιαίες αποστραγγίσεις και ανατινάξεις[4].

Η πρώτη επισήμανση έχει να κάνει με την κλίμακα της εξόρυξης. Η ποσότητα που εξορυσσόταν στο παρελθόν κατά τη διάρκεια ενός χρόνου τώρα σχεδιάζεται να εξορύσσεται σε ένα 24ωρο [5]. Σε παλαιότερες περιόδους τα προς εκμετάλλευση μέταλλα βρίσκονταν σε υψηλές αναλογίες, ενώ σήμερα το τελικό προϊόν θα είναι μόλις το 1,97 % του πετρώματος και το υπόλοιπο (= 98,03 %) του πετρώματος θα είναι τα απόβλητα εμπλουτισμού [4]. Με άλλα λόγια ένα μεγάλο μέρος του βουνού απλά θα μετατραπεί σε απόβλητο και θα μεταφερθεί σε κοντινή απόσταση σε λίμνες απόθεσης, όπου θα παραμείνει τοξικό για πάντα.

Προφανής επίπτωση είναι η αποψίλωση του δάσους σε μια έκταση μεγαλύτερη των 2.500 στρεμμάτων, μετατρέποντας ένα δάσος σπάνιας βιοποικιλότητας, σε πραγματικό σεληνιακό τοπίο. Η αποψίλωση γίνεται με ολοκληρωτική εκρίζωση των δένδρων ώστε να μην υπάρχει περίπτωση να βλαστήσουν εκ νέου οι ρίζες. Παράλληλα, η λειτουργία του µεταλλείου προϋποθέτει συνεχή άντληση νερού, από προοδευτικά μεγαλύτερα βάθη, ώστε η απόληψη του πετρώματος να γίνεται εν ξηρώ. Άμεσο αποτέλεσμα θα είναι η αποστράγγιση του βουνού, με αδυναμία ύδρευσης και άρδευσης, και η υποβάθμιση και καταστροφή του δάσους πολύ πέραν της περιοχής που ήδη αποψιλώθηκε. Επομένως κατά τη διάρκεια των βροχοπτώσεων, στην επιφάνεια του γυμνού πλέον εδάφους, το νερό θα απορρέει επιφανειακά, και θα προκαλούνται έντονες πλημμύρες και διαβρώσεις.

Το έργο απαιτεί την κατασκευή δύο χωμάτινων φραγμάτων ύψους 131 και 143 μέτρων αντίστοιχα ώστε να δημιουργηθούν λίμνες απόθεσης για τα απόβλητα της επεξεργασίας εμπλουτισμού (44 εκατομμύρια κυβικά μέτρα). Η τύχη αυτών των φραγμάτων και του τοξικού περιεχομένου τους, είναι αρκετά επίφοβη, σε μια ιδιαίτερα σεισμογόνο περιοχή, μιας και η εμπειρία από αντίστοιχα παραδείγματα του εξωτερικού είναι ιδιαίτερα ανησυχητική.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της επιφανειακής εξόρυξης (11 έτη), θα παράγονται χιλιάδες τόνοι σκόνης πετρώματος. Τα τεμαχίδια αυτής της σκόνης περιέχουν, όπως και το πέτρωμα, βαρέα μέταλλα, τρεμολίτη και χαλαζία, κάτι που επιτείνει τη ρύπανση του εδάφους και το καθιστά ακατάλληλο για χλωρίδα, ενώ η μόλυνση του νερού και η χρησιμοποίηση του ως πόσιμου, οδηγεί σε συσσώρευση βαρέων μετάλλων στον οργανισμό, με πολύ δυσμενείς επιπτώσεις. Οι τεράστιες αυτές ποσότητες σκόνης, θα μετακινούνται με τον άνεμο (ή το νερό της βροχής) και θα αποθέτονται ως ξηρή απόθεση στην επιφάνεια του εδάφους, στα επιφανειακά νερά, και στο υπέργειο τμήμα των φυτών, σε αρκετά μεγάλες αποστάσεις από τις Σκουριές, όπως δείχνει άλλωστε η σκόνη από τη Σαχάρα που καλύπτει απόσταση περίπου 1000 χιλιομέτρων έως την Ελλάδα.

Η πιο σημαντική διάσταση όμως έχει να κάνει με την διαδικασία διαχωρισμού του ορυκτού από το συμπύκνωμα. Η λύση που προκρίνεται από την εταιρεία είναι αυτή της ακαριαίας τήξης (flash melting). Ουσιαστικά είναι η επικρατέστερη διαδικασία παγκοσμίως, με μία όμως προϋπόθεση: Το μείγμα εδάφους που οδηγείται προς επεξεργασία οφείλει να είναι “καθαρό” ή μέσα σε συγκεκριμένα όρια. Συγκεκριμένα, δεν πρέπει το μείγμα να ξεπερνά σε περιεκτικότητα το 0,2% σε αρσενικό με υποβολή προστίμων όταν υπερβαίνει το ποσοστό αυτό μέχρι το όριο του 0,5%, καθώς η διαδικασία θεωρείται ιδιαίτερα επικίνδυνη. Τα επίπεδα αρσενικού στο έδαφος της περιοχής είναι 11% και η μεγάλη “ψαλίδα” είναι ενδεικτική του κινδύνου που εγκυμονείται. Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει ούτε ένα μεταλλουργείο στον κόσμο που να επεξεργάζεται στην πράξη (μόνο πειραματικά) συμπυκνώματα με τόσο μεγάλη περιεκτικότητα, λόγω της επικινδυνότητας αλλά και της τεχνικής δυσκολίας. Από τις 100 και πλέον μεταλλουργίες ανά τον κόσμο, αυτές που επεξεργάζονται συμπυκνώματα με περιεκτικότητα σε αρσενικό άνω του ορίου των 0,5%, είναι μετρημένες στα δάχτυλα[7].

Η οικονομική λεηλασία της «επένδυσης»

Η εταιρεία Ελληνικός Χρυσός ιδρύθηκε το Δεκέμβριο του 2003 με μικρό μετοχικό κεφάλαιο από τον ΑΚΤΩΡ (συμφερόντων οικογένειας Μπόμπολα). Λίγο αργότερα το ελληνικό Δημόσιο επαναγοράζει από τον προηγούμενο επενδυτή την χρεοκοπημένη TVX Ελλάς, και σχεδόν ταυτόχρονα την πουλάει στην Ελληνικός Χρυσός (μαζί με τα σχετικά μεταλλευτικά δικαιώματα, εκτάσεις γης και υποδομές) στην τιμή των 11 εκατομμυρίων ευρώ. Πλέον το 95% της Ελληνικός Χρυσός ανήκει στην Eldorado Gold.

Σε όλες τις αντίστοιχες περιπτώσεις διεθνώς, το κράτος έπαιξε κομβικό ρόλο δημιουργώντας όλες τις ευνοϊκές συνθήκες (φθηνή κρατική γη, νομοθετικές ρυθμίσεις κ.α. ) για εύκολο και γρήγορο πλουτισμό των εταιρειών. Στην Ελληνική περίπτωση «υπερέβαλε εαυτόν» καθώς αρνήθηκε να πληρωθεί το πρόστιμο 15 εκατομμυρίων ευρώ, που επέβαλε η Κομισιόν στην εταιρεία, όταν έκρινε ότι η πώληση των ορυχείων έγινε «χωρίς να διοργανωθεί ανοιχτός, διαφανής και άνευ όρων διαγωνισμός και σε μία τιμή που φαίνεται πως είναι κάτω από την τιμή της αγοράς», και μάλιστα έκανε προσφυγή για να ακυρωθεί.

Βασικό σημείο της σύμβασης είναι η κατασκευή μεταλλουργείου προκειμένου να πραγματοποιείται στην Ελλάδα η διαδικασία διαχωρισμού του ορυκτού από το συμπύκνωμα και να φορολογείται η εταιρεία για την εξαγωγή χρυσού, χαλκού, μολύβδου και των άλλων ορυκτών. Σήμερα όμως, που η δυνατότητα δεν υπάρχει, η εταιρεία προχωρά σε εξαγωγή του συμπυκνώματος σε τρίτες χώρες. Κατά την εξαγωγή του συμπυκνώματος αυτού, η εταιρεία φορολογείται με σχεδόν μηδενικά ποσά αφού εξάγει… χώμα που παρουσιάζεται ως «πρώτη ύλη για την παραγωγή διοξειδίου του θείου και θεϊκού οξέως» αποκρύπτοντας την περιεκτικότητα του σε πολύτιμα μέταλλα.

Η φοροαπαλλαγή όμως δεν σταματάει εδώ, καθώς σύμφωνα με την έκθεση της ΜΚΟ SOMO η εταιρεία φοροδιαφεύγει χρησιμοποιώντας 12 Ολλανδικές θυγατρικές εταιρείες – θυρίδες (mailbox companies), και από εκεί τα έσοδα διοχετεύονται σε φορολογικούς παραδείσους ώστε αυτό το εισόδημα να μην φορολογηθεί ούτε στην Ελλάδα ούτε στον Καναδά, όπου η μητρική Eldorado Gold έχει την έδρα της. Η SOMO υπολόγισε ότι για το διάστημα 2009-2013, οι απώλειες εσόδων εταιρικού φόρου εισοδήματος για την Ελλάδα φτάνουν τα 1,7 εκατομμύρια ευρώ, ενώ οι απώλειες εσόδων φόρου παρακράτησης για τη χώρα ανέρχονται στα 700.000 ευρώ.[8]

Άλλο βασικό επιχείρημα υπέρ της επένδυσης είναι οι θέσεις εργασίες που δημιουργούνται, όπου τα νούμερα διαφέρουν, και έχουν φτάσει μέχρι και τις 5.000. Όμως στην ίδια την μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων της εταιρείας, αναφέρονται 1.300 άτομα από τον 9ο χρόνο λειτουργίας των μεταλλείων και μετά [4], ενώ σε αυτό τον αριθμό πρέπει να συμπεριληφθούν οι θέσεις  εργασίας όσων ήδη δουλεύουν στις υφιστάμενες μεταλλευτικές δραστηριότητες, και για τις οποίες κανείς δεν ζητάει να καταργηθούν. Είναι εμφανές επομένως, πως η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας από την σχεδιαζόμενη υπερεπέκταση της εξόρυξης, είναι αρκετά περιορισμένη, και γίνεται ακόμα μικρότερη συνυπολογίζοντας πόσες θέσεις εργασίες θα χαθούν οριστικά στη Γεωργία, στην Κτηνοτροφία, στην Υλοτομία, στη Μελισσοκομία, στην Αλιεία και στον Τουρισμό, λόγω της προκαλλούμενης περιβαλλοντικής καταστροφής.

Παραπομπές:

[3]https://www.swp-berlin.org/fileadmin/contents/products/research_papers/2013_RP01_hlp_mdn.pdf

[4] Τα τεχνικά στοιχεία αντλήθηκαν από την Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου, διαθεσιμη στο: http://soshalkidiki.gr

[5] Παναγιωτόπουλος Κ., (2017), «Μύθοι και πραγματικότητα για τα μεταλλεία στη Β.Α.Χαλκιδική», διαθέσιμο στο : http://www.capital.gr

[6]Βελεγράκης, Γ. (2013),  «Χρυσή «ανάπτυξη»: Αγώνας για γη και ελευθερία», διαθέσιμο στο:  http://naturefriends-gr.blogspot.gr

[7]Αγγελάκης, Ν. (2015), «Στο El Dorado της άγριας Χαλκιδικής», διαθέσιμο στο http://agonaskritis.gr

[8] Barnets, Ν. & Τσιραμπίδης, Ν. &  Λεοντόπουλος Ν. (2014), «Το ριφιφί της Eldorado Gold: Από την Ελλάδα στα Μπαρμπέιντος μέσω Ολλανδίας», διαθέσιμο στο: https://www.thepressproject.gr

 Πηγές: anaireseis.gr - sioualtec.blogspot.com - http://ierissos.blogspot.com

ΟΜΑΔΑ ΣΤΟ Facebook