Λιμάνι Πειραιώς
2ο. Το
λιμάνι Πειραιώς είχε αποφασισθεί να ανατιναχθεί από την οπισθοφυλακή του
στρατηγού Χέλμουτ Φέλμυ ώστε να μη χρησιμοποιηθεί από τους επερχόμενους
Βρετανούς.
Φυσικά πριν μήνες είχε υπονομευθεί και ήταν όλα έτοιμα. Η ανατίναξη
είχε προγραμματισθεί αρχικά για την 12η Οκτωβρίου στις 5 το απόγευμα. Λόγω
πιέσεως που δεχόταν ο Φέλμυ από διάφορες πλευρές, και κυρίως τον Σουηδό του
Ερυθρού Σταυρού Ζάντστρομ, μετέθεσε το όριο αυτά για 12 ώρες, δηλαδή την
5η πρωινή της 13-10-1944, αναμένοντας μήπως οι Βρετανοί δώσουν εγγυήσεις για
τους αποχωρούντες Γερμανούς, την τελευταία στιγμή.
Ο
Σπηλιωτόπουλος έλαβε ειδοποίηση από τον Συνταγματάρχη Βαγιάκη ότι 500
καλά οπλισμένοι Γερμανοί ετοιμάζονται να τινάξουν το λιμάνι.
Ο Άγγελος Έβερτ, πατέρας
τον πρώην αρχηγού της Νέας Δημοκρατίας Μιλτιάδη Έβερτ, είχε κατηγορηθεί επί
κατοχής ως «Κρυπτοεαμίτης» γιατί το ΚΚΕ ζήτησε και πέτυχε αχό τον τότε
Πρωθυπουργό Ιωάννη Ράλλη σαν ρουσφέτι τον διορισμό του σαν Διοικητή της Αστυνομικής Διεύθυνσης Αθηνών.
|
Ο Σέπερντ
ζήτησε στις 12-10-1944 στις 1.00 το μεσημέρι από τον Ζέβγο τους 1000 ΕΛΑΣίτες
που του είχε υποσχεθεί για να γλιτώσει το λιμάνι. Ήθελε να απειλήσει τους
Γερμανούς ότι αν καταστρέψουν το λιμάνι είναι κυκλωμένοι και δεν θα φύγουν
ζωντανοί. Το λιμάνι μόνο με διαπραγματεύσεις μπορούσε να σωθεί διότι δεν υπήρχαν
διαθέσιμες ομάδες αντισαμποτάζ για να εμποδίσουν την καταστροφή του.
Να όμως ο
διάλογος μεταξύ Σέπερντ και Ζέβγου στο σπίτι του Σπύρου Μαρκεζίνη με διερμηνέα
τον Καψάλη:
«Σέπερντ: Να μαζέψεις τους χίλιους
ΕΛΑΣίτες και να τους κατεβάσεις στον Πειραιά.
Ζέβγος: Για ποιο σκοπό;
Σέπερντ: Να πλησιάσουν τους Γερμανούς
και να τους πουν: "Είμαστε τετραπλάσιοι από σας. Μην καταστρέψετε το
Λιμάνι, για να σας αφήσωμε να φύγετε: ήσυχοι, ειδάλλως θα σφαγήτε". Έχετε,
κύριε Ζέβγο, αυτούς τους χίλιους άντρες;
Ζέβγος: Στον Πειραιά όχι, αλλά τους έχω στην Αθήνα.
Σέπερντ: Πού; Πόσους;
Ζέβγος: Ένα τάγμα στο Γκύζη κι ένα στη Καισαριανή, πάνω-κάτω
οκτακόσιους γερούς αντάρτες.
Σέπερντ: Λοιπόν, στείλτε τους όλους
αμέσως στον Πειραιά.
Ο Ζέβγος
ήθελε να τους κρατήσει στην Αθήνα, μα με τα πολλά συμφώνησε να τους στείλει
κάτω κι έδωσε τις σχετικές εντολές, ο Μπαλοδήμος όμως τρέχει στο
Στρατηγό να του πει πως δεν πιστεύει στους χίλιους ΕΛΑΣίτες του Ζέβγου.
Προτείνει, για να μη ρεζιλευτούν, να παν μόνοι τους να επιθεωρήσουν τα δύο
τάγματα. Ο Στρατηγός δέχεται και τραβάει, αυτός με τον Κατσώτα και τον Γερογιάννη
στου Γκύζη, ενώ ο Μπαλοδήμος στην Καισαριανή. Οι κάτοικοι του Γκύζη, που
αντικρίζουν αξιωματικούς με στολή, τους χειροκροτούν, γυναίκες μάλιστα πλησιάζουν
και τους φιλάν τα χέρια.
- Πού
είναι το τάγμα του ΕΛΑΣ;
Παρουσιάζεται ένας υπολοχαγός, ένας καπετάνιος κι ο ινστρούχτορας. Ο στρατηγός
απομακρύνει τους δύο πολίτες και ρωτά τον υπολοχαγό: - Πες, παιδί μου, την
αλήθεια- πόσους άντρες έχεις;
Χωρίς
δισταγμό απαντά:
- Ογδόντα,
στρατηγέ μου.
- Οι άλλοι
πού είναι;
- Δεν έχω
άλλους, στρατηγέ μου.
- Τι οπλισμό διαθέτεις;
- 30 τουφέκια, 40 πιστόλια, 1 όλμο, μερικές
χειροβομβίδες.
- Φώναξε τους άντρες σου να τους δω.
- Είναι σκόρπιοι. Σε μιαν ώρα μπορώ να τους
μαζέψω, στρατηγέ μου.
Ο
υπολοχαγός μιλάει τίμια. Φανερό πως το τμήμα του δεν μπορεί να αντιμετωπίσει
γερμανικό στρατό, κι οι αξιωματικοί φεύγουν απογοητευμένοι. Όσα είδε ο Μπαλοδήμος
δεν παράλλαζαν καθόλου. Βρήκε τον αρχηγό του τάγματος και τον καπετάνιο του
να γλεντοκοπάν στην Καισαριανή με τον Τσαπόγα (Ο Τσαπόγας ήταν αρχηγός της
πολιτοφυλακής Αθήνας). Οδήγησαν τον Μπαλοδήμο στον καταυλισμό, όπου βρήκε 60
άντρες. "Τόσους μόνο έχετε"; ρώτησε. "Το βράδυ θα τους κάνουμε
εκατό", του αποκρίθηκαν".
(Χρήστου Ζαλοκώστα:
"Χρονικό της Σκλαβιάς", σελίδες 381-382)
Αφού ο
ΕΛΑΣ δεν έδωσε την δύναμη των 1000 ανδρών που είχε υποσχεθεί, ο Σέπερντ έστειλε
στον Πειραιά τον Μπράιαν, τον υπολοχαγό Μακ Ιντούρ και τον ταγματάρχη Ο’
Τουλ με 15 Άγγλους και 3 Έλληνες σαμποτέρ με πολιτική περιβολή και όπλα
διαλυμένα στους σάκους, επιβαίνοντες σε δύο μεγάλα αυτοκίνητα που έφεραν σημαία
ξένης πρεσβείας. Πήγαιναν να συναντήσουν τον Γερμανό διοικητή του λιμένα
Πειραιώς συνταγματάρχη Σοκόφσκι στην Γερμανική πολεμική διοίκηση
Πειραιώς, ευρισκομένη στην οδό Καραΐσκου 81, και να τον πείσουν να μην τινάξει
το Λιμάνι. Πέρασαν όμως πρώτα από την Αστυνομική Διεύθυνση Πειραιώς όπου έγινε
σύσκεψη στην οποία τελικά πήραν μέρος: Οι Άγγλοι αξιωματικοί, ο συνταγματάρχης
Διοικητής του Συντάγματος ΕΛΑΣ Πειραιώς, ο αρχηγός του ΕΛΑΝ (ναυτικού του
ΕΛΑΣ), δύο ανώτεροι Έλληνες αξιωματικοί και ο Αστυνομικός Διευθυντής Πειραιώς
Πέτρος Αναγνωστόπουλος (τον έσφαξαν οι ΕΛΑΣίτες στα δεκεμβριανά ως
"προδότη").
Έγινε πάλι
προσπάθεια να συγκεντρωθούν δυνάμεις του ΕΛΑΣ ώστε σε συνδυασμό με τις
αστυνομικές δυνάμεις να απειλήσουν τους Γερμανούς, αλλά ο ΕΛΑΣίτης διοικητής
ηρνήθη, ισχυριζόμενος ότι στερείται όπλων.
Στις 2.30
έφτασε στην αστυνομική διεύθυνση Πειραιώς ο συνταγματάρχης Κανελλόπουλος,
αντιπρόσωπος του Στρατηγού Σπηλιωτόπουλου, οπου ξανάγινε σύσκεψη με αυτόν, τον
Αναγνωστόπουλο, τον συνταγματάρχη Καρπενησιώνη, τον αντισυνταγματάρχη Βλάχο και
άλλους αξιωματικούς της αστυνομίας. Σ' αυτή απεφάσισαν να επισκεφθούν τον
Συνταγματάρχη Σοκόφσκι και να τον παρακαλέσουν να μη δώσει την διαταγή
ανατινάξεως. Ο τελευταίος τους δέχτηκε κρατώντας στην δεξιά του παλάμη μικρή
χειροβομβίδα και απερίφραστα τους είπε ότι θα εκτελούσε την διαταγή της
ανατινάξεως. Τον απείλησε ο αστυνομικός διευθυντής Αναγνωστόπουλος με
οργανωμένες ομάδες Πειραιωτών αλλά ο Σοκόφσκι γνωρίζοντας την ανυπαρξία
αξιόμαχων δυνάμεων των Ελλήνων απάντησε "Θα τους
αντιμετωπίσωμεν". Μετά από λίγο κατέφθασαν Γερμανικά τανκς μικρού
τύπου, έκλεισαν όλες τις προσβάσεις προς τον λιμένα και εμπόδιζαν την διέλευση
οιουδήποτε. Στις 5.15, αφού προηγουμένως ειδοποιήθηκε ότι στα Μέγαρα έπεφταν
Άγγλοι αλεξιπτωτιστές, διέταξε την ανατίναξη 12 ώρες νωρίτερα απ' ότι του είχε
πει ο Φέλμυ. Τινάχθηκαν γερανογέφυρες, αποθήκες κ.τ.λ. Οι ανατινάξεις
συνεχίσθηκαν μέχρι τις 12 την νύχτα, κάποιες δε, έγιναν και το πρωί 4-5 η ώρα
της 13-10-1944.
Για την
ανατίναξη του Λιμανιού ο αρχηγός του ΕΛΑΣ Σαράφης λέει ότι ο ΕΛΑΣ ήταν έτοιμος
να την εμπόδιση αλλά δεν τον άφησε… ο Σπηλιωτόπουλος. Αυτό που ισχυρίζεται ο
Σαράφης είναι ψεύδος και παράλογο. Ψεύδος διότι όπως είδαμε οι ΕΛΑΣίτες δεν
πρόσφεραν τις δυνάμεις τους, ενώ ο Σπηλιωτόπουλος ουδεμία τέτοια εντολή έδωσε.
Είναι και παράλογο για τον εξής λόγο: Για να αντιμετωπισθούν 500 καλά
οπλισμένοι Γερμανοί με τανκς και άλλον οπλισμό σαφώς ανώτερο του ΕΛΑΣ. θα
έπρεπε να ήταν τόσο θυελλώδης η επίθεση των ΕΛΑΣιτών ώστε να φύγουν οι Γερμανοί
άτακτα χωρίς να προλάβουν να πατήσουν τα κουμπιά των ανατινάξεων. Ο ΕΛΑΣ όμως
δεν διέθετε καλά οργανωμένες ομάδες αντισαμποτέρ, για τέτοια μεγάλη επιχείρηση
Συνεπώς ο Σαράφης όλα αυτά τα λέει εκ του πονηρού.
Ο δε
Μπαρτζώτας, γραμματέας της Κ. Οργανώσεως Αθήνας, λέει ότι ο ΕΛΑΣ γλίτωσε και το
Λιμάνι με την ακατάβλητη ορμή του!! Πράγμα ψευδέστατο διότι όλοι πλην αυτού
επιβεβαιώνουν το αντίθετο!! Ρωτήστε και τους Πειραιώτες άνω των 65 ετών και θα
σας το βεβαιώσουν.
