Προσπάθειες για Αποφυγή
Καταστροφών
Ο
Σπηλιωτόπουλος έστρεψε την προσοχή του για την αποφυγή καταστροφών στην Αθήνα
σε δυο κατευθύνσεις:
1η. Έβαλε
ανθρώπους του να έρθουν σε επαφή με διάφορους παράγοντες της Γερμανικής πλευράς
για ματαίωση των καταστροφών.
2η. Ετοιμάζονταν
στρατιωτικά να αντιμετώπιση τις υπονομεύσεις, όσο αυτό του ήταν δυνατόν. Για το
σκοπό αυτό είχε την συμπαράσταση ολίγων ειδικών του στρατού και Άγγλους.
Ας δούμε
τι ακριβώς έγινε στους στόχους ανατινάξεων των Γερμανών.
1ον. Το
εργοστάσιο της Ηλεκτρικής Εταιρίας στο Κερατσίνι που το έλεγαν εν συντομία
"Ηλεκτρική". Αυτό τροφοδοτούσε με ηλεκτρικό ρεύμα την Αθήνα και
εφρουρείτο από 60 Γερμανούς με επικεφαλής τον υπολοχαγό Λίντεμαν, ο
οποίος είχε επιφορτιστεί να κάνει τις ανατινάξεις. Από τον Μάιο του 1944 είχε
κάνει τις απαραίτητες υπονομεύσεις και τα πάντα ήταν έτοιμα να τιναχθούν στον
αέρα με το πάτημα ενός κουμπιού.
Οι Έλληνες
μαζί με τον Άγγλο συνταγματάρχη Σέπερντ (Σκοτώθηκε στην οδό Πατησίων από
νάρκη κατά τα Δεκεμβριανά, και οι ΕΛΑΣίτες δολοφόνησαν τους συνεργάτες τον,
Βασίλη και Όλγα Σωτήρχου), προσπάθησαν από το καλοκαίρι, μέσω του Γ. Λάβδα, να
έρθουν σε επαφή με τον Γενικό διευθυντή της "Ηλεκτρικής" Τόμας
Χάουζεν προκειμένου να τον πείσουν να γίνει συμβολική ανατίναξη, αλλά απέτυχε
να γίνει συμφωνία. Έτσι ο Σέπερντ δοκίμασε να εξόπλιση μυστικά τους εργάτες του
Εργοστασίου, ώστε να χτυπήσουν τους Γερμανούς την κατάλληλη στιγμή. Όμως το ΕΑΜ
είχε άλλα σχέδια. Είχε μάλιστα διαμηνύσει στον Σέπερντ ότι "δεν είναι
επιθυμία μας να ελευθερωθούμε από τους Άγγλους". Υπήρχαν και μη
ΕΑΜίτες εργάτες στο εργοστάσιο και στους γύρω συνοικισμούς αλλά δεν μπορούσαν
να κάνουν τίποτε διότι φοβόντουσαν την μήνη του "απελευθερωτικού" ΕΑΜ
της Κοκκινιάς.
Τελικά
επήλθε συμφωνία μεταξύ Σέπερντ και του νεοαφιχθέντος υπουργού της Κυβερνήσεως
Κομμουνιστή Ζέβγου ώστε να οργανωθούν δύο ΕΑΜίτικα σώματα, ένα από 600
άνδρες για να εμποδιστεί η καταστροφή του λιμένα Πειραιώς και ένα από 200 για
την Ηλεκτρική.
Μετά από
λίγες μέρες ο Σέπερντ ερώτησε τον Ζέβγο: "Μπορώ να βασιστώ ότι τα δύο
σώματα που συμφωνήσαμε θα τα έχετε έτοιμα στον Πειραιά ή να φέρω αλεξιπτωτιστές
Βρετανούς;
Ζέβγος "Να μη φέρετε κανέναν. Ο ΕΛΑΣ έχει τα δύο
σώματα έτοιμα".
Προσπάθειες για εικονική καταστροφή του Λιμανιού και της Ηλεκτρικής έκανε και ο
Πρόεδρος του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού Σάντστρεμ.
Στις
11-10-1944 δόθηκε η διαταγή από τον Στρατηγό Φέλμυ για ανατίναξη. Ο
Σπηλιωτόπουλος απείλησε τους Γερμανούς ότι "δεν θα φύγουν ζωντανοί αν το
εργοστάσιο καταστροφή". Αλλά οι Γερμανοί γνώριζαν την αλήθεια: Δεν υπήρχαν
άνδρες του ΕΑΜ να τους απειλήσουν.
 |
Πράγματι ο Σέπερντ ζήτησε
να μετακινηθούν γρήγορα τα συμφωνημένα σώματα του "ηρωικού" ΕΛΑΣ. Μα
από τον Ζέβγο πήρε την απάντηση, ότι διατέθηκαν αλλού για να κυνηγήσουν
Γερμανούς!!!
Εκνευρισμένος ο Σέπερντ είπε: "Τέτοιο ασκέρια δεν είναι ικανά να βλάψουν
τακτικό στρατό".
(Σημείωση:
Όπως οι Γερμανοί έτσι και οι Άγγλοι γνώριζαν με μεγάλη ακρίβεια την μηδαμινή
μαχητική ικανότητα του ΕΛΑΣ καθώς και τους σκοπούς του. Όμως τους βοήθησαν σε
όπλα, πυρομαχικά, λίρες κτλ. Ο λόγος που το έπραξαν είναι αντικείμενο άλλης
μελέτης).
Τελικά,
κατόπιν συνεννοήσεως του Τόμας Χάουζεν. (Μετά τον πόλεμο, ενώ διχαζόταν
ο Τόμας Χάουζεν, παρουσιάστηκαν σαν μάρτυρες υπερασπίσεώς του Έλληνες και
κατέθεσαν ότι αυτός μεσολάβησε για εικονική ανατίναξη). Έτσι με την γενική
Διοίκηση των Γερμανών (Φέλμυ), ο Λοχαγός Λίντεμαν αφαίρεσε δύο τόνους δυναμίτη,
τους έριξε στην θάλασσα και ανατίναξε μόνο τις αντλίες των τουρμπίνων (για την
ακρίβεια απλώς τις στράβωσε) ώστε σε 2-3 μέρες να επισκευασθούν, όπως και
έγινε.
Ο Λίντεμαν
φώναξε τον διευθυντή του εργοστασίου Γεωργιάδη, τον παρακάλεσε να αποχαιρετήσει
εκ μέρους του τους ηλεκτροτεχνίτες, που εκείνη την ώρα έτρωγαν στην τραπεζαρία,
ανέβηκε με τους άντρες του σε τρία αυτοκίνητα και έφυγε ήσυχος-ήσυχος για την
Θήβα.
Τα
παραπάνω, εκτός από τον Ζαλοκώστα ("Χρονικό σκλαβιάς", σ. 373) τα
επιβεβαιώνει και ο Βέμπερ, ο οποίος τα έμαθε από τις αναφορές των
επικεφαλής των δολιοφθορέων. Μάλιστα ο Βέμπερ τονίζει ότι πριν την εικονική
ανατίναξη ένα κορίτσι με στολή πήγε ως απεσταλμένο του ΕΛΑΣ να τους διαβεβαίωση
ότι οι Γερμανοί δεν πρέπει να ανησυχούν κι ότι απλώς ο ΕΛΑΣ ήθελε να πάρει στα
χέρια του το Εργοστάσιο μετά την αποχώρηση τους. Σίγουρο είναι πάντως ότι μετά
την αποχώρηση των Γερμανών αμαχητί, ο "απελευθερωτής" ΕΛΑΣ εγκατέστησε
μικρή φρουρά στο εργοστάσιο από δέκα νεαρούς και έναν "λοχία",
επικεφαλής.
Την άλλη
μέρα στις 6 το πρωί της 13-10-944 οι Γερμανοί της Ναυτικής Διοικήσεως έβαλαν
φωτιά στις εγκαταστάσεις της Σελλ και πήγαιναν να κάψουν τα ντεπόζιτα της
Σόκουν που ήταν δίπλα στην Ηλεκτρική. Δεν διέθεταν όμως δυναμίτες να κάνουν
ζημιά στην Ηλεκτρική. Περνώντας μπροστά απ' αυτή, οι ΕΛΑΣίτες του εργοστασίου
πυροβόλησαν. Οι Γερμανοί παρατάχθηκαν για μάχη. Κάποιοι από το εργοστάσιο
βγήκαν έξω και ζήτησαν ενισχύσεις. Ο εθνικιστής μηχανικός Αποστολίδης πήρε από
τους ΕΛΑΣίτες που ήταν απειροπόλεμοι νεαροί, 4 όπλα, τα έδωσε σε ισάριθμους
ηλεκτροτεχνίτες και άρχισε μάχη. Σε λίγο ήρθαν για ενισχύσεις ο ΕΛΑΣ από τους
συνοικισμούς και από τον Πειραιά αστυνομικοί και Άγγλοι με αρχηγό τον Μπράιαν.
Οι Γερμανοί είδαν άτι είναι περικυκλωμένοι και από την στιγμή που σκοτώθηκε ο
αρχηγός τους παραδόθηκαν. Ένας Κομμουνιστής καπετάνιος μετά την μάχη μπαίνει
μέσα "απελευθερωτής", διώχνει τον μηχανικό Αποστολίδη, τους Άγγλους
και τους αστυφύλακες και κρατάει το κτίριο δικό του λέγοντας ότι μονάχος με τα
παλικάρια του έσωσε το εργοστάσιο. Εύγε του για την "ηρωική" του
πράξη. Ενώ στη περιοχή, τα "χωνιά" άρχισαν να φωνάζουν: "Ο ΕΛΑΣ
γλίτωσε την Ηλεκτρική".
 λιο που τον διαδέχτηκε αναγκάστηκε να συνθηκολογήσει στις 8-9-1943. Στη φωτογραφία ο Μπαντόλιο (αριστερά) προσέρχεται για να υπογράψει την παράδοση της Ιταλίας στον Αϊζενχάουερ (δεξιά). |
Ο σκοπός
του ΕΛΑΣ προφανής: "Αφού εμείς σας απελευθερώσαμε δικαιούμεθα να σας
κυβερνήσουμε". Απλή λογική. Χάριν της αντικειμενικότητας και για
πληρέστερη ενημέρωση των αναγνωστών κάνω μια αναφορά στα γραφόμενα για το θέμα
αυτό από τους πρωταγωνιστές της αριστεράς της περιόδου εκείνης.
Ο αρχηγός
του ΕΛΑΣ Στεφ. Σαράφης, το μέλος του Π.Γ. του ΚΚΕ Π. Ρούσσος και
ο γραμματέας της Κομματικής Οργάνωσης Αθηνών Βασ. Μπαρτζώτας αναφέρουν
λακωνικότατα ότι ο ΕΛΑΣ με το 6ο Σύνταγμά του έσωσε το εργοστάσιο της
Ηλεκτρικής από ανατίναξη.
Εκείνος
που μιλάει αναλυτικότατα είναι ο καπετάνιος του 6ου Συντάγματος Νίκανδρος
Κεπέσης. Για το θέμα αυτό αναφέρεται σε δύο βιβλία; α) "Ο Πειραιάς
στην Εθνική Αντίσταση" και β) "Δεκέμβρης '44" (έκδοση 1994). Στο
πρώτο βιβλίο παρουσιάζει τις εκθέσεις κάποιων αξιωματούχων του ΕΛΑΣ και σε μία
από αυτές παραδέχεται ότι πήραν μέρος στη μάχη και εργάτες του εργοστασίου
χωρίς να προσθέτει περισσότερα γι' αυτούς.
Στο
δεύτερο βιβλίο, στο κεφάλαιο με θέμα "Μάχες για Απελευθέρωση του
Πειραιά" παραδέχεται ότι ο ΕΛΑΣ δεν μπορούσε να τα βάλλει με τακτικό
Γερμανικό στρατό. Επιπλέον ομολογεί ότι στις 12-10-1944 μεσημέρι η Γερμανική
φρουρά έφυγε από το εργοστάσιο αμαχητί (σελίδα 72).
Αναφέρει
επίσης ότι όταν ο Ζέβγος είπε στους υπουργούς Θ. Τσάτσο και Φ. Μανουηλίδη ότι
το 6ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ έσωσε την "Ηλεκτρική" αυτοί απάντησαν: "Για
ποιους λόχους και ποια τάγματα μας λες;".
Η Τριμελής
κυβερνητική επιτροπή αποτελούμενη από τους Θ. Τσάτσο, Φ. Μανουηλίδη, Γ. Ζέβγο
(ΚΚΕ) με ημερήσια διαταγή της ευχαρίστησε τους εργάτες του εργοστασίου για την
αποσόβηση της καταστροφής. Έστειλε δε και τηλεγράφημα στον Πρωθυπουργό Γ.
Παπανδρέου όπου μεταξύ άλλων ανέφερε ότι μικρή δύναμη του ΕΛΑΣ μαζί με τους
εργάτες της Ηλεκτρικής έσωσαν το εργοστάσιο.
Από όσα
παρέθεσα βγαίνει το συμπέρασμα ότι ο ΕΛΑΣ δεν αποσόβησε μόνος του την
καταστροφή, συνεπώς ο θόρυβος που κάνει η αριστερά ότι μόνη της έδωσε την
"Μάχη της Ηλεκτρικής" είναι μόνο και μόνο προπαγανδιστικός και καμία
σχέση δεν έχει με την αλήθεια.
